Ehungiro mariso okukatanda omirari nondjira komazikiro

Home Languages Ehungiro mariso okukatanda omirari nondjira komazikiro

OTJOMUISE– Ombongarero ya Hungiro ndjimaihaamiswa iyOuhonapare wOmbazu wOvaherero  ndjimayiuti tjiyeri 22 komueze imbui mokutja ovitjitua viomuhoko avihayepe korutenda nokupanÿera, yasere okukayauza  ozongunÿe nozongutiro za Musorokuumba.

Morutuu rovanangendo motjiwaøa nduawire momake wongoramambo indji ovanangendo imba mavemunu nao. Okutja munao ombongarero ya Hungiro otjiyasere okungunda amaikazika umue wovanane mberipo nai vOuhonapare wOmbazu wOvaherero otjomuÞize wotjihavero tjOmbara Otjitambi okungunda amanana etemba. Okutja pokati koruveze indui otjiwaøa tjingunda ama tjihungire kumue nokutiasana kutja hapo Ouhonapare wOmbara Otjitambi kutja uungure mongaro nosaneno ombua nosopoke orondu tjiuatuviruruavi. Noruveze tjingero okutara komihingo mbimaviyandja oupupu nomaunguriro omawa omeupe wongamburiro yemue ngeri nomakarero norupa omaparanga nokutja auhe nguasere okukara norupa marire owomoukoto. 

Mavetja ombongarero indji pendje nokukazika ombara Otjitambi yOtjiwaøa maiso okukakonÿonona mourekoto nu momuano omuparanga omirari notjiungura tjokupaha ngumakongororere Ombara Otjitambi yotjiwaøa, omuyaruke Onongo Kuaima Riruako. ™Mapeso okukara otjihungiriro otjiparanga notjipukate tjovanarupa avehe kutja ongondjero yokupaha ngumayaruka motjihavero ikare nonÿoøeno nu irire ohanganise,∫ orutuu indui marutja.

Otjiungura ihi munao otjimatjiso okuhoninua nongekezero novitjitua mbiatjama natjo viasere okukara nomutumbure nguriye okupenga ombameno kombanda yaindji ndjiri motjiwaøa rukuru nai nawina okurarakana ouvara nozonÿoøeno zohakahana nozombutarise nÿehina maazetuara kombuaneno mokati kovandu. ™Mowatjiri otjiungura ihi matjiso okukengeza ohaøi nai ndjiri motjiwaøa tjOvaherero nOvambanderu. Omiano omipame nunguari mbiviatuvirua nawa okunjomona nokuÞiza ombuaneno mokati kozonganda peke peke nomaunane maviso okuungurisiwa. Mapeso okukara ourizemburuka warue momuano mbutiripurira kombuaneno natutara ko nawa komavarekero nomatuirisiro ngumayekongorere wOuvara wOmbara Otjitambi.∫

Ozongunÿe kukuasere okurondera otjiungura ihi okoo kutja nai otjiwaøa nai  katjina ounane. Nandarire kutja moruveze indui otjo nai tjahangumua iyotjipuka tjoviuru vitatu, otjiuru tjimue tjitjiri Ouhonapare wOuherero. Ouhonapare imbui waza  mongua momakuruhungi ndjakutua nutjingetjo aipapururua kOzondjuwo zOmauvara. Ongaro yokombunda yongutukiro mo Namibia yakuata orutu ruarue ruapeke nduri Ouhonapare wOmbazu wOvaherero, owo mburi kotjiveta notja kOngunÿeveta yehi. Ihi katjiøa otjipupu nu matjihepa ongekezero, okutjihonina, omerisusuparisiro, omuretima nawina owiindandu okuyepa yepa ovipuite mbimaviyenene okutakavara mondjira youyenda imbui. ™Nunguari matuso okukengeza okuhina kururumina pehi mokaaha kukeri pookuÞomina nunguari atururumine momuranga ouni omukoto owo mbueura omahundju omariavandu novipuka viarue ovinjondorore novinazondeku mbiri mouye womuronga owo ngunda mbuhiyazuva ozongaro zouye wa nambano.∫

Munao ombongarero otjimaiso okutjiza kutja omairo womuyaruke Ombara Otjitambi Kuaima Riruako kayena indu puyayaisa otjiwana morupanda  nokuhina ovanane mena rokutja eye wari omunane nguaa kambura mounane wotjiwangungu atjihe pamue novakua. Munao otjipena otutu tuounane owo mburi Ouhonapare wOmbazu wOvaherero mbuari nomunane omuÞize woruveze nguaripo. Kutja aapevangua poo kapevanga eye opari omuyaruke Ombara Otjitambiona Tumbee Tjombe.  Eye aaÞandere kOtjirata tjOzombara nako Senata yOvaherero nomuhaamise wOvihavero viayo Omuhona Vipuira Kapuuo. Otutu itui wina tupewa omasa iyOmutjangerepo wOuhonapare notutu tuarue otuwondja tjimuna Erapi rOtjiserandu nOrutu rOvaherero nOvambanderu rOtjiÞiro Otjindjandja.

™Indjeye tuyandje oruvara ruetu oruhateratera kotutu itui nokutupa omasa kutja tuhongore otjiungura ihi tjokuriyaruka moukoto wokutara motutu itui nounane wetu wouhonapare kutja okuwo ouni poo ototui otutu atuhe itui kumue. Indjeye tuyandje omasa kounane mburipo wombazu kutja owo ukare nomasorero wokutumbura otjihungiriro tjokutja okuzamba otjiwaøa matjirituapo vi nawa nokurihaøa mongarero yaro notukupo tuaro.∫ 

Komurungu ovanangendo imba mavetja ombango nozongari zawo zenomize momeriyandjerero wawo kokuyandja oruvara komananeno omawa  otjotjirondero otjinahepero tjokuyeneneka omekurisiro nomakawondjero komurungu harukuru. Munao opumaruyandjere ondunge yovizo vivari imue yoruveze orusupi nayarue yoruveze orure.  Moruveze rua tjimanga otjiøa otjimuatamuate okuyandja oruvara kOuhonapare wOmbazu wOvaherero mburipo nai notutu tuaro tuomananeno. Kapesere okuyandjerua ongambezero momananeno mena rokutja oyo mairire oumba nombitirapo kozonguvi nÿetengerera okuundja okukuna ongurunguse mena rozonÿero zao kuzo ozeni zokuvanga okunana nokuhonapara nawina mena rouziremberuka oupiku weraru rokunana.

Moruveze ropokati ovanangendo imba mavemunu kutja atjarira monÿero ombua mbua yOuhonapare wOmbazu wOvaherero owo okurira omundu umue pokati pupehina okuyenena okuhita nandarire ombepo nokuhina okuyandjera etemba rawo okuyepisiwa mondjira. Ihi matjihee kutja otutu tuouhonapare wOmbazu wOvaherero tuturipo nai tuasere okuiisiwa atukarambo natunduuziwa oure wokaruveze keheri kehi yombura ngandu pomazemburukiro omatenga wonÿiro yOnongo Kuaima Riruako. Ihi otjiøa tjimatjiyandjere kutja otjiwaøa tjiriyaruke oukoto noruveze okutara mozoveta, omirari nozonÿuvasaneno zomerinaneno zOuhonapare wOmbazu wOvaherero nu tjeri ohepero okuzehua omaze momuano mbumauzeyandjere kutja zeyandjere otjiungura tjokupaha omukongorero kotjihavero omapore nomasopoke.

Nandarire kutja onÿiro yOmbara Otjitambi ehue ra ngunepingo nondjou ya ngunenga koveni we yasere okurira otjirondero tjomatungururiro omatuare wokomurungu nomanandungiro nomekurisiro wotutu tuOuhonapare wOmbazu wOvaherero. Ihi tjinene otjiøa tjimatjizu mokutja otjiungura tjokuyarurapo ngumemukongorere tjaunguruavi. ™Ongamburiro yetu kutja nandarire kutja katjatuzera onÿiro ye, oyo maitupe osuvaneno yokuriyaruka moukoto, okurihungirira nokurikuekurura nokuyandjera osuvaneno yokutoorora ondjira komurungu ohunga nozongaro zomerinaneno otjotjiwaøa ozombe. Nomirari viounane mbimavihungama omatokero ngutumuna mongaro nonÿunino yetu otjotjiwaøa, nawina onÿero yetu otja kombazu nongaro novitjitua viotjiwaøa tjetu,∫ orutuu marutja. Maruweza ko kutja munao otjeri ohepero kutja pekare ombongarero yomatiasaneno yotjiwaøa atjihe  otjorupa romerirongerisiro mouyenda wokuvareka omukongorere. Motjiungura ihi kuasere okutarewa kotjihorera tjombongarero ya Tjivingue oyo mumuakatambuka Ouhonapare wOmbara Otjitambi.

Momiano ovanangendo imba mbimavemunu kutja mapeya avikunu ombuaneno motjiwaøa navituara komazikiro womupingene motjiÞo tjOmbara Otjitambi, muna Ombongarero yOvanane vOmbazu. Mokuzemburuka ohaøi nondjakaha ndjaingana orure motjiwaøa tjOvaherero nOvambanderu, onÿiro yomuyaruke Ombara Otjitambi Kuaima Riruako, yasere okunjomona nokutunduuza ombuaneno mOvaherero otja kosaneno yawo aihe.  Munao omauhonapare wombazu wOvaherero nOvambanderu otjiyasere okuiitaverasana orupare rumue pumatuhakaenene okuhungirira koruyaveze romaunguriro kumue pokati komaunane wawo nondando yokupupaparisa ombuaneno ya katjotjiri muwo napokati kotutu tutuwira kehi yawo.  Mombii tjingeyo vasere okuripurira wina kovanane voviwaøa viawo mberi momahi wozonganda tjimuna mo South Africa, Otjawana na Cameroon nawina mberi mehi tjimuna otja Tjikuirire mo Vaalgrasa.

Tjingetjo wina mokukondja kutja mongondjero namondjira yokuzika Ombara Otjitambi mukare ombuaneno napehakara kaaøi tjotjiwaøa tjimatjipaterua pendje, pesembamisiwe orutu rovandu ovaheøendu motjiwaøa okuza momauhonapare wombazu, ozonganda nomaÞunÿu  peke peke wovahungire vOtjiherero otja kozosaneno, ounene, onÿengu nonduri yazo. Kutja ovo vaza kongee porotika poo korukee rukondua kahepero nunguari ohepero owo okuyandja ondunge kovanane vombazu. Ovaheøendu imba maveso kurira outi wambeto mbumautjiwa kutja otjiwaøa ihi tjazupi, tjaputara muye nu matjiso okuhungama pi moviombazu novitjitua viomuhoko. Muimue yozondunge nÿumaveso okuyandja kovanane vombazu, ovaheøendu imba mavekara nomerizirira wina okuyandja ondunge `kOuherero’ kutja otutu tuawo tuasere okusembamisiwa vi nutuasere okuhitasana, okuzarasana nokutjindasanavi nOuhonapare wOmbara Otjitambi yOvaherero.

Tjimue tjoviøa ohepero tjinene ovandu vetu kuvasere okusekamenena tjimue nu pamue, OTJIˇIRO OTJINDJANDJA nOTJISUTA. ™Matuso okukara nomuhunga umue mbumaturaisa kohoromende ya Namibia naindjo yOvandoitji,∫ orutuu marutja. Ruaweza ko kutja ngunda ounane wotjiwaøa amauriøuøunga nokuritonena momuhunga namondjira, ohepero kutja otutu peke peke poo tuvari tuo TJIˇIRO OTJINDJANDJA  tuungure kumue mokuzuvarisa ongurameno yovandu ovetu ohunga notjiøa ihi.