Mueteleli wakopano ya Popular Democratic Movement (PDM) McHenry Venaani ufitisize pilaelo yahae kuamana ni kalabelo yamubuso kwabutata bwamandu, mi uli muuso hakuna ze ueza. Nabulezi zeo kanako yamukopano wakopano yahae Labulalu mwa Windoko. “Halubulela 89% yabayahi banaha Namibia habakwanisi kufiwa likoloti zakuli baleke mandu, mi habakoni kuleka mandu kakusebelisa lipanka,” nabulezi. 

Naize kutatulula butata bwa kusakwanisa kuleka mandu muuso nokile walela kuyaha mandu alikana 12 000 silimo ni silimo. Kono hakusikaba ni cinceho hala kumbweshafaza libaka za naikahela. “Mwa Windoko katengo katolopo katahisa feela mandu amwanda silimo ni silimo, mi kuna nibatu babalikana 5000 babata kuleka mubu mwatolopo. Kalibaka leo mandu se atula hahulu bakeñisa kuli babatokwa kibabañata mi mubu ufiwa kabuinyani,” muuna walipolitiki walilimo zemashumi amane kazeketalizoho nabulezi.

Venaani nafile kelezo yakuli katengo katolopo kambe kafa mubu wamayahelo olikana 10 000 kwanda tolopo ya Windoko. Nabulezi hape hala mukoloko wabababata mubu wakuyahela mwanaha Namibia, mi naize mukoloko “uyemi fabatu babalikana 300 000, likolo la zwelopili yalibaka zalitolopo ni matakanyani lipalezwi kufita fasikonkwani sakutahisa mandu alikana 5000 kasilimo. Windoko inosi inuhiwa kuba ni mukoloko ofita fa 84 000.”

Venaani nafitisize maswabi ahae kakubapanya mayemo akutokwa maino kwanako yabukoba, mi naize kanako yale mandu nafiwa kabuñata kwabatu. “Mandu kaufela ane ayahilwe kanako yabukoba neli akatengo katolopo, nihaike mubeleki wamwandu nakona kuleka ndu kakuli nebalifa kwakatengo katolopo. Nako yacwale, batu bahapelezwa kulifela malobalo mokuswanela kuina motikala,” nabulezi. Nakupile muuso kueza sesiñwi nikutatulula butata bwa mandu.

Nabulezi hape kuli liteko zamandu mwanaha Namibia seli tula hahulu mi kizabubeli kulatelela tolopo ya Dubai. Nasupile taba yakuekeza sikoloti sandu kilipanka kuba yeñwi yetisa butata. Zeo halili cwalo muyemeli wakopano ya LPM Uaara Mootu kakufitisa taba yeswanela kukandekwa hala butata bwa mandu mwa ndu yamilao, nabulezi hala litaba zeama makete ni pabalelo yasicaba. Mootu naize kubonahala kusaba nikulikanelela mwanaha kokutepelezwa kikutokwa misebezi, kuekezeha kwaliteko zamandu, nikuhula kwabatu babatutela kwalibaka zalitolopo. 

“Kanako yacwale mulao uezelizwe feela kutusa babapila mwalibaka zalitolopo kufita babali mwalibaka zamatakanyani. Kamutala hakuna tuso yakuleka mandu ye bulukezwi babapila mwalibaka zamatakanyani kuli bayahe mandu sakata. Basupali babayahelwa mandu mwamusha wakuyaha hamoho (Build Together) bakupiwa kubata mutu wakutusana niyena katuwelo yemwahala N$100 – N$3 000 kakweli. Kalulo yeo ibeela babañata kwatuko, mi haikoni kutusa babali mwalibaka zamatakanyani,” nabulezi.