KATIMA MULILO - Maiba Saisai kiyomuñi yana ni likande lelinde la kuba mulimi. Saisai yazwelela mwa lubasi lolu pila kwa matakanyani kwa Izimwe, ufetuzi simu yahae yelikana lihekele zepeli mwa mubu onunile, mwa silalanda sa Kabbe ya Mbowela, mwasikiliti sa Zambezi, kuba mukwa wakufumana kekezo kuzwa silimo sa 2004, kakusebeza katata. “Bulimi ki mukwa wakamita. Ha unze uhula, ufumana bashemi bahao inge balima kuli bafumane sa kuca. Bashemi baka neli balimi ni bazumi. Nebalima mubu, mi ni ibapanya ni musebezi. Kwa sikolo nelu ituta njimo,” nabulezi.

 Saisai ucala lico zeshelashelana zeswana inge mbonyi, mundalangwe, matomato, letusi, kabici, sipinachi, kukamba, mbilimbili, mango ni mbilimbili yetala. “Luna ni mubu omuñata wakulima kwa munzi waka olikana lihekele zelishumi. Ni sebelisa musutelo wakuleka ni wasizo ozwa waka kwalicalano zaka. Hakutaha kwakulima lico hakuna kushutanisa kakuli batu bana ni kuca. Luswanela Kufa mubu mulwalo nikutahisa lico. Hamusiya mubu uitulezi feela, mukaba babotana nikushwa tala,” nahatelezi.

Nacezi mbonyi mwa Muimunene, mi upatehile kukutula ni kulekisa. Baleki bahae kibaluwi balipisinis, sicaba, likolo ni bale babalekisa mwa makululu ni babañwi cwalo. Saisai hape ueza bulimi bwa likuhu ni limunanu kwa Chenchenche, kwa munzi wahae wa Kapolota mwa silalo sa Izimwe. Bulimi bwa hae nabukalile asakena sikolo, mi nashimbanga litoze kuzwa kwa tolopo kuyo cala kwahae. Lilimo hanze liya bulimi bwa hae bwa hula.

Silimo sesiñwi nekuna ni muunda mi batu nebatokwa lico. Kifona fana kalezi kubalekiseza lico. Nakile aitenga mwa kwinano ya za njimo mwa silimo sa 2007, teñi nakile afumana mupuzo wakubabaza lico zende zakulima. “Bulimi kipisinisi ya buitomboli. Nifumaneha mwa sibaka sesili bukaufi ni Chobe. Kuna ni lifolofolo za naheñi zeswanasina litou ni linyunywani. Uswanela kubona kuli butata bobucwalo ubutatulula cwañi. Uswanela kuleka mulyani ili otula. Haiba una ni tolo, haukoni kusutiswa. Mubu usike waina feela, nihaike mubunyana kuli kube ni lico. Bokukwaluna neba sebeza katata kutahisa lico,” nabulezi.

“Neni lekisezanga batu bane bali mwa mafulo bakeñisa muunda. Bakeñisa kusebeza katata, neni ketilwe kuli nino lekiseza batu bane bali mwa mafulo, mi neni elelizwe kuli nikupe kuto beelwa mezi. Neli litohonolo leli tuna kuli nifumane simbule sesituna sa mezi. Neni kile nafumana tuso ya masheleñi alikana N$50 000 kwa katengo kasikiliti, mi neni kile naisebelisa kuyepa siliba kakuli neli takazo yaka kuba ni simbule sa mezi,” nekubulezi Saisai. Naize kwa simu yahae nako ya cwale sana ni liliba zepeli.