New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Omandengu gomuuzilo ga tumbalekwa

Omandengu gomuuzilo ga tumbalekwa

2022-02-01  Victoria Kaapanda

Omandengu gomuuzilo ga tumbalekwa

Victoria Kaapanda

“Oshike shi na okutalika ko? Onkoshi ya dhipagwa komuntu, nenge omuntu a dhipaga onkoshi ndjoka tayi dhipaga aantu? Okwa tiwa okanyenti ka tumine ondjamba, comrade presidente [Hage Geingob] otandi ku tumu opo wu ke tu pulaapulile, ngoye wu tu galukile neyamukulo kepulo ndyoka. 

Ndhoka odha li dha pulwa komukwaniilwa gwOndonga Fillemon Shuumbwa Nangolo Olyomakaya, esiku kwa li kwa egululwa omamanya gomandengu gomuuzilo, ngoka ga li taga kondjele oshilongo shOndonga muuwanawa. Nonando Nangolo ina ya muule wepulo lye, epulo ndyoka olya li tali ulike ekemo ndyoka tali inyenge moshigwana omolwomaipumo mumwe pokati kaantu niinamwenyo. Oyendji unene aanafaalama mboka ye li popepi nomatonatelwalahala niikunino yiinamwenyo oye li moshikele, sho taya kanitha iimuna yawo, yamwe nokuli otaya dhipagwa kiiyamakuti. Ashike mboka ya dhipaga iiyamakuti mbyoka ya nika oshiponga, oya kala nokutaalela omatamaneko gopaveta kepangelo. Shuumbwa okwa holola wo ehalo lyelelo lyOndonga opo oshituthi shoka shokudhimbulukwa omandengu gomuuzilo noshonziililo ‘yAandongo’ (Aawambo) opo shi kale tashi dhimbulukiwa aluhe. 

“Nonando inandi tokola nda mana, omanga ndi li komeho huka, otandi pula omupresidente gwoshilongo opo oshituthi shika shi kale hashi dhimbulukiwa aluhe konima yomimvo ndatu,” ta ti ngaaka. Ta ti, omandengu gomuuzilo otaga dhimbulukiwa konima yomimvo 118, sho olugodhi ndoka lwa li lwa sakala okuza momasiku 28 Januali 1904.

“Onda thigilwa oshinakugwanithwa, shoka ndi na oku shi longa sigo nde shi mana. Onkene ondi li mondapo oku shi gwanitha po,” ta popi ngaaka. Shuumbwa okwa dhimbulukwa nokutanga omukwanilwa Nehale Lyampingana onga ependafule, omulumentu ka tila sha, ngoka a li a kondjo molwuuwanawa woshigwana ashihe. “Nehale ina kondjela ashike Ondonga, ihe okwa li ta kondjele oshilongo ashihe, onkene oshituthi shika osha ningilwa oshigwana ashihe shaNamibia,” ta fatulula ngaaka.

Oshituthisuukululo shomamanya osha li wo sha gongalwa kaaleli aakuluntu yoshilongo, ngaashi Presidente Hage Geingob, omupehapresidente oshowo omupilima gwoshilongo  Nangolo Mbumba oshowo omalenga omanene gopamuthigululwakalo ga yooloka. Omupresidente gwoshilongo Geingob okwa li a pandula omukwaniilwa Shuumbwa sho kwa li a hanganitha oshigwana opo shi dhimbulukwe nokusimaneka pamwe  iilonga yomandengu. “Otatu dhimbulukwa ondjokonona pamwe noshigwana shonena, oshinima shoka tashi nkondopaleke nokukaleka po ondjokonona monakuyiwa,” ta popi ngaaka.

Geingob ta ti, ombinzi yomapendafule ga lala, na yi tu pe omukumo gokusinda omaupyakandhi oshowo okulongela oshigwana noshilongo shika omauwanawa. Omukokolipresidente gwoshilongo Sam Nujoma momushangwa gwa li gwa leshwa kuminista gwomindhingoloko Pohamba Shifeta, okwa kumagidha oshigwana shi simaneke iilonga ya longwa komukwaniilwa Nehale, sho tashi hulitha po omapopyonayi gokatongotongo ee tashi hangana mombili nomombepo yimwe yaNamibia.  x“Ndika olyo etompelo, endhindhiliko lyombila ye, lya thikamekwa koHereos Acre, opo oshigwana shomonakuyiwa shi tseye oshowo shi simaneke ondjokonona yaNehale,” ta ti ngaaka. 

Esiku ndyoka Shuumbwa okwa li a gandja omapapa kaakwanezimo yomandengu gomuuzilo ge li 14, gomadhina  Amupanda gwaShiponeni, Shivute shaNdhongolo, Uukule waAmulungu, Namupala gwaAmoomo, Shindondola shaNtinda, Ekaku LyaKende, Iindingo yaShimana, Amukongo gwaShimana, Amoolongo gwaKanyemba, Indongo yaNangula, Nduwe yUushona, Mudhika gwaNuuyi, Angula yaShonkama naNiimbala yaKanyemba.

Elenga enene lyomukunda Uuyoka Kleopas Indongo oshowo Jacob Nambulu mboka nayo ya li ya pewa omapapa omolwoohekulu ya li ya kondjele Ondonga oya ti, oya pandula.

“Ndika otali kala endhindhiliko lyaaluhe, notali ulike shili shoka sha li sha longwa komapendafule ga ka lala nale. Omadhina gawo otaga simanekwa sigo aluhe,” taya popi ngaaka.

Sha ikolela kokapalakata ke li pehala mpoka ka li ka egululwa komukokolipresidente Sam Nujoma  mo1996, aakondjeli yoshilongo ye li 68 oya li ya hulitha miita moka.

Taku hokololwa wo kutya yalwe ye li 40 ya li kaaye wetike taku fekelwa ya hulitha omanga ye li 20 ya li ya ehamekwa ihe okwa li ya shuna komagumbo. – vkaapanda@nepc.com.na


2022-02-01  Victoria Kaapanda

Share on social media