[t4b-ticker]

O Europa Maivanga Okutjindua Pomatumbo

Home Archived O Europa Maivanga Okutjindua Pomatumbo

I Emma Kakololo

OTJOMUISE

Okutjindua pomatumbo moruyaveze Otjirata tjOruuano rwa Europa ku matjipaha monduvasaneno yomarandisasaneno pokati komahi ngewira kehi yoruuano indui nomahi yaa Africa no Pacific nomahi yarwe mo mararandisasaneno itjimwe tjovina mbya tjayerere o Namibia okuhina okutua omunwe kembo konduvasaneno yopokati koruveze youzapamwe mombwiko pokati kOruuano indui no Africa no Pacific.

Otja ko Ministera yOmarandisasaneno Nozongetjeva, Immanuel Ngatjizeko, okuriyandjera kotjina ihi makuyeta kutja omahi wo Southern African Development Community (SADC) ngeri ounepo womasuvasaneno kuna Oruuano rwa Europa aihakara no manyinganyingiro kuna omahi yarwe momarandisasaneno mena rokutja tjandje yena omahi wOruuano rwa Europa pomatumbo.

Ngatjizeko pombongarero yozombuze Oritjatatu okuhandjaura kutja ongwaye o Namibia tjirapandere okutuako omunwe kembo komazuvasaneno kuna Oruuano rwa Europa, watjere ongaro ndjasana ingo maitombo ombwiro yo Namibia nomahi yarwe kehi yomazuvasaneno inga.

Watjere okupandera Otjirata tjOruuano rwa Europa pu matjipanedra pezeva ndimaritja o Namibia nomahi yarwe ayehasutisa otjimariva tjo kuhitisa ovirandisiwa momahi wawo nokuhina okujakura kutja ovitamba mbihiyerikuramena kozombaze vivaterwe omapu yarwe ngatjayerere o Namibia okutuako omunwe kembo komazuvasaneno inga.

Okuza komatiasaneno ngari mo Brussels mo Belgium omweze mbwazuko, o Namibia rapewa oruveze nganduu tjiyari 29 ku Tjikukutu okutuako omunwe kembo komazuvasaneno. Tjirihina ratjitire nao okutja marihenununwa monduvasaneno indji.

Ngatjizeko watjere omukambo imbwi mauvetasana otjipara nonduvasaneno momatiasaneno omaseinina Oruuano rwa Europa pu rwaraisa kutja omahi ngehiyarongera maye yenene okutuako omunwe kembo konduvasaneno indji kangamwa oruveze tjiyarongere nandarire kutja owo kanaa yeyandjerwa okuhitisa ovirandisiwa vyawo otjari nganduu etenga ku Rozondu mo 2008.

Oruuano rwa Europa nai rukara mondiasaneno pozondondo peke peke kuna omahi o 79 ya Africa, Caribbean na Pacific okuserura omazuvasaneno wotukondua hamboumwe wondjindasaneno pomatumbo momayandero wombura indji ngu maeyarukire po omasuvasaneno wa Cotonou ohunga nomarandisasaneno nombatero yomekurisiro.

Ngatjizeko watjere epu romahi ounepo wo SADC wina mburi orupa ronduvasaneno kuna o Europa kutja auhasutisa otjimariva tjovirandua mbimavihiti momahi wawo ratuiirwe kotjiriro iyOtjirata tjOruuano rwa Europa pomatiasaneno ingo omaseinina tjitjeere otjo tjina otjihandukise kohoromende ya Namibia.

“Omeriyandjero ngasana ingo okuza kwete mayekwana omaunguriro wetu momarandisasaneno nu mayetunu navi omasorero wehi okutunduuza omasembamisiro wozonganda ozoungure zovina nomaweziro wondengu kovina.”

Ohunga nondjeverero yovitamba ovyute watjere Oritjata tja Europa aa tjivanga ezeva rarwe kombunda yozombura o 12 zomautiro wonduvasaneno indji ndimarimana omasa tjitjiheri otjina otjiwa kondjeverero yovitamba ovyute kehi yonduvasaneno yo Sacu.

Posyo Ngatjizeko waitaverere kutja okuhina okutuako omunwe kembo konduvasaneno indji kuna omwano mbu makutunu kehi natja Oruuano rwa Europa maruyenene okuuta okusutisa ovina mbimavihiti mojitamba tjaro tjomarandisiro okuza mo Namibia okuza ketenga ra Rozondu mo 2008 tjitjiri otjina tjimatjitunu komarandisiro wonyama yongombe, omandjembere nomahundju kOruuano rwa Africa.

Munda imbo warwe okuhina okutako omunwe kembo makuyandjere o Namibia oukutuke momuhunga waro womarandisasaneno owo mbwazikamena komihunga vyehi, Omazuvasaneno wo Sacu nOmazuvasaneno wo SADC wOmarandisasaneno.

“Nambano ovipwite o Namibia mbimariso okuvirura mondjira kehi yongaro ndjiripo ivivari- Ohoromende okukawondja komurungu okuvyanga vyanga omivero vyarwe vyo kuzengurura epu indi; no tjiwana tjozongetjeva okuvyanga vyanga ovitamba vyarwe mokupaha kutja matutjindi vi ouzeu wovirandisiwa vyetu pendje kOruuano rwa Europa mbumatuhara nawina ondendero ndjimaihara ombwiko.

“Ohoromende maipaha omapango nomahi tjimuna o Congo Brazaville okurandisa ko onyama yongombe.”

Okuweza ko Ngatjizeko watjere ohoromende yazikamisa otjimbumba okutara omwano ondendo indji ndjimayiihamisa ombwiko moungumbumbwa wayo na wina ovarandisa vovina pendje nehi no kupambaha kutja ohoromende maiyenene okuvevatera vi. Wina watjere ohoromende yerirandjera okukongora omuvero wOtjirata tjOruuano rwa Europa okutuapo ongaro ndjihina kuhendeka rive nu ndjiri mozondero zaa vehe.