ONGWEDIVA - Ominista yehongo Anna Nghipondoka okwa kumaida ovahongifikola opo va kale tava kwatele po oikwafifohongo keefikola unene tuu omambo okushanga nomambo oilongwa.
Nghipondoka okwa ti ombelewa yaye oya didilika omambo ihaa kwatwa nawa keefikola omo ovahongifikola hava yandje omambo okushanga kovanafikola ashike ohaa kupulwashi e na omapandja mahapu inaa shangwa.
Edi Nghipondoka okwe di popya oshivike sha dja ko pefimbo a talela po osekundofikola Iihongo Senior Secondary School moshikandjohoololo Onyaanya, moshitukulwa shaShikoto.
Efiku olo minista okwa yandja oshihopaenenwa kovahongifikola nghene ve na okulongifa omambo okushanga ovanafikola molwaashi oinima yepangelo oya pumbwa okukwatwa nawa.
“Osha fimana ngeenge ovahongifikola tava kwata nawa oikwafifohongo keefikola opo ku kelelwe okuhepifa oshimaliwa shepangelo. Onghee nashi kale oshinakuwanifwa shotete shomuhongifikola keshe a kwatele po oikwafifohongo keefikola,” Nghipondoka ta ti. Okwa yelifa ta ti ngeenge omunafikola okwa longifa ashike omapandja 12 membo laye lokushanga oinyangadalwa ina pumbwa okupewa embo lipe nomudo wa landula ko shaashi embo laye oli na natango omapandja mahapu taa dulu okulongifwa.
“Ovanafikola vamwe ovafuuli eshi hava kala ve na omambo mayela nawa ashike oto hange omambo taa kupulwashi kexulilo lomudo molwaashi ovahongifikola ove na ediladilo kutya epangelo oli na oshimaliwa shokulanda omambo mape,” ta ti.
Minista okwa ti omudo keshe epangelo ohali yandje oshimaliwa keefikola opo ndi ka lande oipumbiwa yokulongifa keefikola.
Onghee okwa kumaida ovakulunhufikola va kale tava landa oipumbiwa ya pumbwa peefikola kexulilo lomudo keshe nokudidlika oipumbiwa ei ya xupa ko inai landwa.
“Ngeenge ofikola oya mono kutya ope na oipumbiwa ya xupa ko inai landwa ofikola otai dulu okupula ovadali va lande oipumbiwa oyo ashike kashi li mondjila ngeenge ofikola tai pula ovadali va lande keshe shimwe sha pumbiwa kofikola,” minista ta ti.
Lwopokati opo, pefimbo minista ta tale omambo oinyangadalwa younona okwa ti okwa udifwa nai molwaashi omambo ovanafikola okuhadi omapandja mahapu inaa shangwa osho tashi ulike kutya ovanafikola ova pewa oinyangadalwa ishona modula.
“Onghalo yovanafikola tava pewa oinyangadalwa ishona otai eta ovanafikola va dope. Onghee osha fimana ngeenge omunafikola ta pewa oinyangadalwa ihapu shaashi otashi kwafele omunafikola a kale a pyokoka okushanga omakonakono,” ta ti.
Okwa weda po ta ti momudo tau ya ina hala okuhanga omambo oinyangadalwa yovanafikola a shangwa omapandja ashike 10, onghee ovahongifikola nava kwashipaleke kutya ovanafikola otava pewa oinyangadalwa ihapu.