OTSANDI-Aantu yeli 42 oya lopotwa ya si komukithi goTuberculosis (TB) okuza muJanuali 2024 sigo omuMaalitsa 2025.
Ndhoka odha popiwa kuMinista guuhaku nonkalo nawa Esperance Luvindao, momushangwa gwa leshwa peha lye komukuluntuwiliki muuministeli wuuhaku Ben Nangombe, sho kwali kwa ndhimbulukwa esiku yoTB muuyuni
Mo2023 aantu yeli omilliona 1,2 oya si omanga yeli oomiliona 10.8 ya kwatwa komukithi goTB muuyuni.
Namibia okuli pamwe niilongo iikwawo muuyuni okundhimbulukwa esiku lyomukithi gwoTB, ndyoka lyandhimbulukilwa kOtsandi moshitopolwa shaMusati, Etitano kohi yoshipalanyolo “Osho! Ota tu vulu okuhulitha po oTB”.
“Omukithi gwoTB ohagu pangwa, naantu ohaya aluka, nonando ogwa talika ko ogo gumwe gomomikithi hadhi dhipaga aantu muuyuni uuna ina gu pangwa,” Nangombe ta popi ngaaka.
Ta ti, omukithi gwoTB ihagu kala ko kule nomukithi goHIV/Aids, onkene ota tu kumagidha aluhe oshigwana shi kale aluhe tashi konaakonwa, shi kale sha tseya mpoka sha thikama, sho shi mone epango ku yele.
Ta ti, sho minista ta tameke iilonga ye yuhaku otaka longa nuudhiginini okukwashilipaleka kutya kehe Omunamibia kehe ota vulu okumona uuhaku kaashina kutya okuli peni moshilongo.
“Otandi ka kwa shilipaleka wo kutya omahala guhaku ogeli monkalo ombwaanawa, ita pu kala pena eyooloko pokati kiipangelo yopaumwene noyepangelo. Otandi ka hwepopaleka wo onkalo yokulonga, yaapandi noondohotola okuya etela iilongitho yopaungomba,” ta uvaneke ngaaka.
Luther Shivute okwa hokola nkene a sindi uuvu woTB sho adhiginine oomiti dhe noku landula oompango nomakumagindho gaapangi.
“Onda ehama omukithi goTB, e tandi tulwa komiti oomwedhi hamano, e ta ndi kala nawa. Omolwa okwaagwanitha po ayihe nda lombwelwa, onda ka e hama ishiwe, etandi shunwa komiti omimvo mbali sigo nda ti po nawa,” ta hokolola ngaaka.
Shivute okwa ti, nena okwa pola, konima a gwanitha po ayihe.
Okwa kumagindha mboka ya kwatwa nenge yeli kepango lyoTB ya gwanithepo ayihe noku dhiginina omiti.
– vkaapanda@nepc.com.na