Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

No cookies to display.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

No cookies to display.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

No cookies to display.

Edhilaadhilo lyokanona okakadhona koshidhinditho

Home National Edhilaadhilo lyokanona okakadhona koshidhinditho

Euvathano lyuuthemba wokanona otali fatulula okanona onga omuntu kehe e li kohi yoomvula 18. Uuthemba wokanona kehe ohawu gandjwa komuntu ngoka ngele tashi ya paukwashigwana, papolitika, pankalathano, paliko osho wo omuthigululwakalo. Okanona okakadhona moAfrica ohaka mono iihuna nokuthigwa pomutenya unene okuyelekanitha nokanona kokamati. Okakadhona ohaka tegelelwa ka gwanithe po iinakugwanithwa yoshikuluntu manga nokuli inaa ka koka nawa- taka longo iinakugwanithwa yomegumbo, ta ka dhana onkandangala “yameme” omanga ko nako ka pumbwa oshimpwiyu shoka. Etaambo moosikola natango onkene tuu lyi li pevi ngele tashi ya kombinga yokanona okakadhona, omanga omwaalu gwaamboka haya thigi po mosikola gu li pombanda (omolwa omategelelo noluhepo).

Uukadhona natango ohawu dhengwa ondhimbo ya luluma sho tawu kuthithwa ombinga miinima dhomithigululwakalo ngaashi ekenko noondjokana dhombala. Omashongo gopetameko ngoka ga taalela Africa ongaashi, nkene okuunganeka nokundjeka po oonzo dhetu dhaantu. Okanona okakadhona oko omukulukadhi gwokomongula noku ka nkondopeka kashi shi oshinima tashi pula omadhilaadhilo gomuule. Aatseyinawa oyendji yeputuko otaya ende taya dhimbulula nkene edhano nkandangala  lyoomeme mehumitho komeho lyeliko lyoshilongo tali vulu okutulwa pombanda  okupitila melongo, nendopo lyiilongo oyindji oku gandja elongo kaakiintu ohashi talika ko nokutothwa mo olundji onga osheetithi oshinenene shonkalathano neliko lya nkundipala.

Okutala kiitopolwa yoNational Gender Policy 2010-2020 yUuministeli Wuuthikepamwe Wuukashikekookantyu nOnkalonawa Yaanona (Novemba 2015), omusindalandu nguka ogu na iitopolwa 12 mbyoka oyo ya tsa, moka mwa kwatelwa “elongo nokanona okakadhona”.

Etompelo olyo ndika kutya aakiintu otaya vulu okukala aapitithi aahwepo yeyambulepo lyeliko ngele oya nkondopekwa melongo.

Uumbangi wa za miilongo yontumba moAfrica otawu ulike pe na eziminathano pokati konkatu yuulongelwe womukulukadhi, osho wo onkalonawa yeliko momagumbo moka.

Ngaashi omapekaapeko ngoka ga ningwa moZambia kuV.Seshamani mo1993, osha li sha monika kutya ototal aakiintu mboka yaa na elongo oye na konyala uunona 7,1, mboka ye na elongo lyongo lyopetameko 6,8 naamboka ye na elongo lyopokati 4,9.

Omapekaapeko ogo tuu ngoka oga ulika kutya under omaso guunona wu li kohi yoomvula ntano mokati kuunoona mboka ooyina inaaya mona elongo oyi li po 204,4, mboka ye na elongo lyopevi 181,7 naamboka ye na elongo lyopokati 134,8. Onkene osha simana ngele oonzo odhindji odha longithwa melongo lyokanona okakadhona, shoka tu wete oshizemo sha sho oshiwanawa moshigwanaa.

Elago enene, uuyelele mboka wu li po moSADC otawu ulike kutya mosikola ngashingeyi kepe na elala pokati komwaalu gwaanona yaamati naakadhona. Moshigwana omu wetike wo enkondopeko lyaakiintu mboka ngashingeyi oyendji taya longo miikondo ngaashi yoombaanga, elongo, oombelewa, yoohi, yomangeshefelo nayilwe woo. Ompito nayi gandjwe kaakalimo ya pekaapeke, ya tompathane noya gandje omakwatho gopautekenika opo ku ku nkondopekwe okanona kokakadhona nokamati.