Khoen tsî !aubǀgurun ǁaegu ra hâ !omgudi ge ra ǂharo 

Khoen tsî !aubǀgurun ǁaegu ra hâ !omgudi ge ra ǂharo 

Rudolf Gaiseb 

Khoena ûiga ǂoa!nâs, khoen tsî !aubǀgurun ǁaegu ra hâ !omgudi xa ra !aromaheses di !gôagu ge ǀgaisase ra ǂharo, Zambezi ǀkharib nēs !nâ hoan xa kaise tsâǀkhāhe hâ ǀkharise ra mâǂoase. Nēs ge ǀgūǁaes ge parlements komites kurus xūn ǀkha a !nao-aisasa a mā!kharu !nurib !nâ a !khōǂgāsa. Zambezib nē mâsib !nâ kaise ra tsâǀkhāsa !aromas ge, !nurib ra mîsa !oab Zambezi ǀkhariba ǁaegub Kavangob tsî Zambezib !Aub!ûi!gâs !Âb (KAZA-TFCA), ǁîb hîa hoan xa ǀgamǁîse a kai !âb ase a ǂansab, hîan kai !gôab ǂkhoana ǁan!nâhâb !nâ ǁgoesa. Nau ǀkharikha hîa nē mâsib xa tsâǀkhāhe hâkha ge Erongob tsî Kuneneb hâkha hîa ǁaupexa tsēs hoasa !omgude ra hō!â!nâhekha. Komites ge ge mî, ǂhanub ǀkhāba xun nē mâsiba oresa hōbas !aroma !naua!noexase nî ǂgâxas ǀguis go !gau !khaisa. 

Zambezi ǀkharib ge 15 !aub!ûi!gâs !nandi tsî ǀgui !gaeǁares tsîna ūhâ. ǁKhātin ge !nona !hū!nāsi ǀguru!hanagu, ǂgaiǀons ai Bwabwatab, Bamunub tsî KAZA-TFCAb tsîna ūhâ. Nē ǀguru!hanagu !nân ge ǀhaob ai 400 !kharaga1nâgu !aubǀguruna ǁan hâ. ǁAnǂgāsaben, Sangwali !âb, Judea Lyabboloma ǁhûi!nâǂharis !nâ goes din ge ǁnā ǀguru!hanaga ǀkhaeb ase ǀgui ǀkhāb ai mû tsî ǁkhāti nau ǀkhāb ai ǀâxareb ase ībahe. ǀÂxareb asen ra mûba !aromas ge, ǁîn ǀgūse hâs xan ǁaupexa tsēkorobe ǂoa!nâde ra hō!âsa. “2020ǁî kurib !nâ di ge 139 !nae!khaide ge !nurihe, ǁîde xun 109 !hanaga ǂkhôadīsa ge !khōǂgā hâ i, 29 !nae!khaide ûitsamaxūna !aubǀgurun xa ǁnāǂamhes tsî ǀgui khoe-e ûiba ǂoa!nâs tsîna. 

Nē !gôagu ge 2021ǁî kurib !nâ 201 !nae!khaidi kōse ge ǂharo, 193 !hanaga ǂkhôadīs tsî ǁkhaisa !nae!khaidi ûitsamaxūna !aubǀgurun xa ǁnāǂamhes didi tsîna. 2022ǁî di ge 188 !nae!khaide ge !nurihe, ǁîde xun 180 hanaga ǂkhôadīs tsî ǁkhaisa !nae!khaidi ûitsamaxūna !aubǀgurun xa ǁnāǂamhes didi tsîna ge !khōǂgā hâ ise. 2023î kurib di !Khanna xu Aoǁkhumuǁkhâb ǁaegub kōsen ge 180 !nae!khaina ge !nurihe !hanaga ǂkhôadīhes, ûitsamaxūna ǁnāǂamhes tsî khoena ûiga ǂoa!nâs tsîna ge !khōgā hâ ise,” ti i ge !nurib !nâ ra mîhe. Zambezi ǀkharib xōǀkhān ge ǁanǂgāsaben Kavangob Aiǂoas tsî Kavangob Huriǂoas, Kuneneb tsî Erongob dina ǀgaisa ǀnûgus !nâ ǁgam-i tsî !hanagu ǂnamipe !aubǀgurun ǀkha hâ, ǀgaisa ǀkhurub hîab !hūba hâ!nâb xa ra !aromahese.