• Ovalihongi hava ende kashona ova tongolwa
• Eefikola ihadi longo deli tula mo odo tadi tumbalekwa
• Omatambulo inaa ningilwa vali peefikola
Ovadali vahapu ovo ve na ounona tai i mOndodo 8 meefikola dokonooli, ova lulilwa koshinima shounona tava ningilwa oukonaakono keefikola, osho tashi eta ounona vavo vaka kale kalekelwa meefikola donhumba odo da talika ko ihadi piti nawa.
Umwe womovadali a pula aha tumbulwe kedina okwa hokolola kutya, eefikola dihapu monooli ngeenge tashiya komatambulo Grade 8, odi na omukalo wokuhoolola mo ounona ounamaano, ovo vamone eenhele meefikola edi ihadi pitwa nawa.
Omukalo ou ohau ningwa oku pitila momapulapulo oo haa ningilwa keefikola oko.
Eefikola da tofwa mo hadi ningi omapulapulo ongaashi Gabriel Taapopi, Juuso Shikongo, Onawa, Haimbili Haufiku nEengedjo Senior Secondary School. Kakele kEengedjo, eefikola odo oda talika ko onga odo dingi moitukulwa yado, nomudali keshe oha kala a hala okaana kaye ka fikola kuimwe yomweefikola odo.
Tete, eefikola vati ohadi ningi omahoololo ovanafikola ovo van inga omaindilo oku ya komapulapulo. Moku hoolola mo nee ava tave uya komapulapulo, eefikola dihapu ohadi tongola mo nee ounona ve na osimbuole yoA noB, naava ve na C okuyuka pedu ohave li hange itava ifanwa ko nokomapulapulo.
Omudali okwa twikila kutya oha shi kala lela shilulumika shaashi ounona vavo vati ohava ningi omaindilo, ndee nokomapulapulo oko ngaho ihava ifanwa.
“Ounona ngeno nava tambulwe ashike komukalo waleenda ongula olo litoola oshiima. Paife opena ashike omusholondodo wounona vahapu inava mona eenhele mondodo onihetatu shaashi vati inava pita meeindaviu, molwaashi mbela ova tambuli ova tala ashike kwaava vena ee A nee B, omanga vetu vee C okuyuka pedu vafiwa po,” omudali tatumbula.
Ovadali vahapu ovati ovahala yoo okuuda kutya ovatambuli vounona ohava tale naana koshike ngeenge tava tambula ounona.
“Paife onduba younona ava vetu inava tambulwa mondodo ohatu va yukifa peni, paife ounona? Paife ounona vetu otava fininikilwa keefikola edi ihadi piti nawa, koo oko onghalo yavo ohai ka naipala ashike shaashi kape na etwomukumo, kape na vakwao ovo hava piti nawa va tale ko vo navo va djale onyati. Ounona otava tongolelwa shike?” umwe ta pula. Ovadali ova tumbula yoo kutya eefikola edi da ningwa eendabo doku undwila ounona vehe shi ovanamaano paife ohaku tiwa ashike ihadi longo, ashike osheshi ashike ounona veli peefikola va hoololelwa po, manga edi hadi hakana po ovo ve na eeA neeB haku tiwa ovo dingi mokulonga, ashike kashi fi shoshili, shaashi ohava hakana po omakanapa oo itae va longifa noudjuu.
Ovadali tava pula opo eembelewa dehongo mOshana, Oshikoto nOmusati di ye mo olunyala momatambulo aa, doo di kale odo tadi tambula noku andjanekela ounona keefikola.
Omupedu minista wehongo Faustina Namutenya Caley okwa ti ovanafikola inava pumbwa oku kala hava hoololwa ngeenge tashi ya pokutambulwa meefikola. Ta ti osho kashi li omulandu wouministseli.
“Ngeenge ovahongi ile ovakulunhufikola ova hala okutambula ounona peefikola meendodo dopombada nava kale va lumbakana. Ovanamaano naava vehena omaano ova pumbwa okukala alushe veli mumwe, ehoololo ina li kala padundakano. Ovanafikola vomaludi a yooloka nava tulwe mumwe opo va dule okulihongela kuvakwao,” Caley ta tumbula.
Okwa tumbula yookutya ouministeli ouna ouyelele kombinga yonduba yovanafikola inava tambulwa mondodo onihetatu, nove li pyakidila nokutala omalandulafano peenhele, vafye oshisho kutya keshe omunafikola okwa mona onhelele mofikola.
“Ovanafikola aveshe ohatu keva pa eenhele, Itatu ka tala omunamaano naawu ehena omaano, ovanhu aveshe otava ka lumbanifwa, meefikola da talika hadi piti nawa naadi vati ihadi piti nawa,” Caley ta ti.