Windhoek
Kuzwa Lyatamani, mapokola ba Namibia sebatamile manaka a litou afita fa mashumi aketalizoho, ka asupile, litobolo zesina maňolo ze mashmu asilela kubeya malumo a mwanda ka aketalizoho kalililimwi, kamo nekutamilwe batu balishumi kabasilezi, mwalipiho kuzwelela kuba sipokola Labulalu.
Mubakweli kumulauli ya feleleza wa sipokola sa Namibia, yabona zakupatalala, James Tjivikua, hana talusa kazakulwanisa kwa likezo zakuzuma isi kamulao, u talusize kuli batamile motikala ye akalezwa kuli kiyesebeliswa malikezo zemasila zeo. Uzwezi-pili kutalusa kuli, hanzebapatalala kamautu ni limotikala, ni kakubala lifolofolo, kufumanehile lilama zalifolofolo ze mashumi amalalu kazepeli zebulailwe.
Kakutalimisisa kulemuhilwe kuli buňata bwazona libulailwe mwa mazazi akwamulaho. Hape nekufumanehile kuli ze lishumi akailimwi libulailwe kwa mazazi asakonwi kuzibwa, kono ze mashumi amabeli kailimwi lishwile kwalwamulimu. Tjivikua ya mwalieto lakupotela sikiliti sa upa wa Kavango, ni Zambezi, uize ndwa yakulwanisa kuzuma litou isi kamulao mwa Bwabwata, Nkasa, ni Mudumo National Park izamaya hande mi itazwela-pili cwalo kusina sitataliso niyekana.
Kuna nilipiho zakuli kubulailwe litou zene busihu bwa Labune kwa sibaka sapukelezo ya lifolofolo ya Kasika mwa sikiliti sa Zambezi, mi lipatisiso swalelele lisupeza kuli, lifosi lishatukile kuliba mwa Zambia, kacwalo kuakalezwa kuli balikezo ze kibana banaha Zambia.
Ze nelibulezwi ki sibuwabuwi wa Liluko Lapukelezo ya Limbule za naheni ni Bupoti, Romeo Muyunda, yaize kuata kwa kuzuma isi kamulao kinto yemakaza. Mwahali alitou zene zenebulailwe kwa Kasika upa wa Katima Mulilo, zepeli neli likungulu, mi zepeli kuzona neli linameke. Muyunda unitifalize kuli babeleki balikolo nebamatezi kwateni kabubebe-bebe kono kabumai kuzofumanwa kuli manaka akumauzwi kale kwa litou. Tjivikua u talusize kuli, butata bwa sikiliti sa Zambezi butiswa kibutelele bwa museto osina lukwakwa mwahali a Zambia ni Botswana.
Sina lifolofolo halisina museto, milaka-laka ya litou ingundangunda mwahali amiseto yalinaha zeli mabapa. “Likezo zasituhu ze, litisize kuli bakalulo ya silelezo bapundulule misebelezo yabona. Kezahalo ye imwalipatisiso zetezi,”a talusa. U susuwelize sichaba kubiha litaba zakuzuma isi kamulao kuba sipokola ni babeleki ba zasilelezo ya zanaheni, ni kusepisa kuli litaba zecwale litaba likunutu zesakonwi kupatululwa. “Luswanela kuapula ňobio, kubukeleza limbule zaluna sina kuzuma isi kamulao akutotobeza sifumu saluna,”a talusa. Basipokola basulile musulo wa mali afita fa N$60 000 kufiwa kumutu kaufela yatafa bupaki bobukalibisa kutama mutu kaufela yatafumaneha kakuzuma isi kamulao.
Kupatala kubatisisa litaba za manaka alitou, konekukalile kala 16 Mbuwana kutisa Labutanu lelifelile nekuetelezwi ki mueteleli wa sipokola mwa upa wa Kavango, Johanna Ngondo. Kalulo yelatelela itaetelelwa ki mueteleli wa sipokola mwa sikiliti sa Zambezi, Boniface Mukendwa, mi itatateka Labutanu kuisa kala 15 Ňulule.