SWAKOPMUND – Namibia ibatisize ni kuzekisa likezo zakulekisa banana zelikana mashumi amabeli kazelobapeli mwanaha, hamoho cwalo ni linaha zeli bukaufi kukala silimo sa 2021 kutisa silimo sa 2023. Kuzwa Lungu 2023 kutisa cwale, litaba zelobapeli libihilwe, mi liketalizoho za kuzona lifa mukoloko walitaba zeli mwa khuta. 

Mutu alimuñwi ufumanwi mulatu hala mulao obona zakulwanisa tekiso ya batu, ni obona za silelezo za yabanana.

Kekezo ya litaba za kulekisa banana ibonahala kutaha bakeñisa kupateha kwa miseto ya naha Namibia, teñi naha ibona kuekezeha kwa banana kuzwelela linaha zeli bukaufi kutaha kuto bata bupilo sakata. Lipiho zeo neli fitisizwe ki likwambuyu wakulikanelela kwa baana ni basali Doreen Sioka ni Muzamaisi wa sipokola mwa sikliti sa Erongo Nikolaus Kupembona, kanako yakutabela Lizazi la Kulwanisa Tekiso ya Batu. Lene litabezwi mwa tasa mutomo otwi ‘Musike mwa Siya Mwanana mwa Mulaho mwa Kulwanisa Tekiso ya Batu. Kezahalo nebile teñi Labubeli mwa Swakopmund.

Kupembona naize banana kona ba ba lekiswa hahulu, mi bayo fetulwa batanga kakusebeliswa kakapelezo mwa Namibia. “Kakutalima mukwa wakulekisa bashimani mwahala Angola ni Namibia, ni Zambia ni Namibia kuli bayo fiwa musebezi wa kulisa likomu kapa kubeleka mwalapa, luhupuliswa kuli lundwandukele taba yeo, nikubupa silikani se sinde ni ba mulao ni babeleki babañwi mwa linaha zeli mabapa,” nakupile.

Sioka naize kuna ni tokwahalo ya kunyatisisa ni kutahisa mihato ya silelezo, kuhulisa temuho ni silelezo ya liezwa za tekiso ya  batu hamoho cwalo ni kuzekisa ba ba lekisa batu.

“Lilimo zelishumi zefelile, kutwisiso ni zibo ya kutoloka tekiso ya batu ne yemi feela fa kulekisa basali kuzwa linaha zeshebile kutaha linaha zefulile kuli batoba babeleki bakusomana,” nabulezi. Naekelize kuli kuna ni temuho yetuna ya tekiso ya batu, ye ama basali baana, basizana ni bashimani.

Linzila zeñata moba lekisezwa batu kungelela cwalo ni kubelekiswa, kusomana, kuhapelezwa manyalo ni kupumiwa lilama. Nahatelezi kuli banana kibona ba ba lekiswa hahulu kuli ni kusebeliswa mwa litaba za kusomana ni kusebeliswa isi katumelelano. “Batalimana ni butata bo bu cwale ka kukungulelwa kwa tuko ni maketemaswe. 

Fokuñwi banana balekiswa ki batu be lu ziba. Kacwalo, bashemi ni ba ba baleli ba susuezwa kubona kuli pabalelo ya banana iba teñi,” naelelize.

Mubusisi wa sikiliti sa Erongo Neville Andre naize sikiliti nesi talimani ni taba ya kulekisa batu, mi naize kuna ni tokwahalo yakusileleza liezwa. 

“Lu sikili sa makenelo abatu kungelela cwalo ni libala la lifulai zezwa kwanda naha, bakwaezi ba limotikala za misipili ye mitelele ili zekona kusebeliswa kulekisa batu,” nabulezi. Nakupile linaha kubeleka hamoho kulwanisa tekiso ya batu. “Tekiso ya batu ha ki litaba zakubuha feela fa wayalesi ya maswaniso. Luswanela swanela kuluta sicaba hala lisupo za tekiso ya batu ni mihato ya silelezo,” nabulezi.