Home / Ehi rOvandoitji maritokwa okutandavarisa omaunguriro no Namibia notjiwa¿a tjaro Ehi rOvandoitji maritokwa okutandavarisa omaunguriro no Namibia notjiwa¿a tjaro
Kae MaÞunÿu-Tjiparuro Otjomuise-“Kombutiro, ongaro yozohuurire azehe okusepa ombinÿu yovandu womahi wozonganda pondondo yokombandambanda. Apehe pumatutara momakuruhungi wohuurire omaserewondo yetatu ngakapita, matuvazapo otjitandi noma¿i¿ikiziro woviwa¿a vyopo¿ambo, nu kapenokutja kapari omayandekero woviwa¿a imbyo kaparukaze otja kotuveze veze. Nu ondando ndjaaihingi ongaro indji aruhe irira okuhara ongoldo, ongoldo nozongooldo zarwe ozengi.” Omambo yahungirirwe i August Bebel tjiyari 26 ku Rozonÿu mo 1889 otjoka¿epo mondjuwo yozoveta yotjihuro ihi o Berlina wotjira ihi Social Democratic Party (SDP poo SPD) Bebel tjaitena omambo inga ozombura ine komurungu wa nao tjandje omahi omanamasa ya Europa yahakaenene motjihuro tja Berlina koutokero pOmbongarero ya Africa, nu nehi rOvandoitji otjeyapure, ozongaro zokuha?a o Africa moutukondi wohuurire opuzasembamisirwa. “Mapemunikayo Bebel mehungi re aa uku ozongatukiro ozohazendu zomovita ovimbumba vyohuurire vyEhi rOvandoitji mbimaavikatjita kOvakwena nOvaherero mO South West Africa yOvandoitji ozombura kaandjondumba kombunda ya nao, okuza mo 1904 nganduu mo 1908,” oka¿epo kotjira tjingetjo ihi o SDP mohoromende yorukondua yotjihuro tja Hamburg, Onongo Carsten Brosda, watjere nao omayuva tjiyari 6 komweze imbwi tjaayakura otjimbumba tjOvaherero, Ovambanderu nOvakwena motjihuro the ihi. Owo mbazire mEhi rOvandoitji orini, o Namibia nawina ko America nehi ra Kakazona, vari pOmbongarero Oitjavari yOpokati kOmihoko yOvaherero nOvakwena okutara momakuruhungi wOtjiÞiro Otjindjandja tjoviwa?a imbi, norupa otjihuro tja Hamburg otjotjihuro otjikuturiro tjovitoore vyomomironga mbitjakara naro mutjo. Onongo Brosda, eye nguri otjiuru tjorupa rOmbazu nOvihakaenise tjohoromemnde yorukondwa ya Hamburg indji, watjere katjisupi kombunda yomatambukiro wovita vyo Vaherero, Ovambanderu nOvakwena kunovimbumba vyovita vyEhi rOvandoitji, mondjuwo yozoveta yEhi rOvandoitji, tjiyari 19 ku Seninarindi mo 1904, Bebel wakwekurura ovimbumba vyEhi rOvandoitji vyovita imbi nomambo omakukutu ngaayetja “ovita vyozombuku mbimavipingasana noveta aihe youye.” Mehungi re rarwe tjiyari 30 ku Rozonÿu mo 1905, Bebel tjingetjo waraisa epango ehateratere kunombiririro yovarwe vOvakwena nOvaherero: “Omundu auhe notjiwa¿a atjihe tjimatjimunu kokutja ousemba watjo woundu mau¿i¿ikiziwa kondjandero,” Bebel watja, “unousemba wokuzungana nousemba wokurwa.” Bardos matja ondunge ya Bebel indji maipendura ousemba wokurivatera ndjaraisiwa rukuru momatjangwa wovaEuropa Ovauke vOuye kOmeho. Matja kandjiri ondando ye okutanga August Bebel otjomukandjira mourizemburuka wokombunda yohuurire. Katjiperi nungwari otjovakwao voruveze eye wina wari ookatama neyo novatongamen ovakwao voruveze indi notjivepo tjawo nombepo tjokuhuura. Ngunda amatja nao mamunu kutja marire nawa nohepero okuzemburuka omambo omahuze nuwomourekoto wa Bebel inga tjinga “amayeturaisire imbi mowatjiri e¿e novandu ve¿u, mbara Koopera noserekaze Muinjangue, mbimurwira kombanda yozombura esere maviso kutja vyatjitwa ozombura esere nÿakapita. Imbi mbivirwirwa nai Bardos mbimatja vyasere kutja vyatjitwa ozombura kombandesere nÿakapita; oweÞe okuzemburuka otjirwa tje¿u tjongutukiro; oweÞe okukwekurura oviÞukaungura mbyatjitwa kovakuru ve¿u iyovimbumba vyOvandoitji kehi yeraambo rovita ro Ngenerara Lothar von Trotha; oweÞe okuriyarika¿a ondjesiro; oweÞe pamwe okupaha ondjesirasaneno nomazemburukiro; no nomerizirira wetu koukohoke wondanaukiro, oruvara nombatero. Bardos matja meho rozongonÿononeno womakuruhungi kapenongeyakero kutja ovita vyokuyandeka mo South West Africa yOvandoitji ongatukiro yomovita nOtjiÞro Otjindjandja. “Ongamburiro indji imunikwa movihorera vyomihunga vyohoromende youtukondwa yehi rOvandoitji okuza kombura indji o 2015. Matja ozombura nozombura Ehi rOvandoitji rikara arihoreka oviÞukaungura vyovita imbi nohangauti yavyo onyone. Ngandu mozombura inda 1970 twakara atwavyarisiwa iyokurizemburukisa ohuurire. Tjazumba akukongorere okurizembisa ohuurire omutwaro wayo omuzeu mbwauta okupupaparerako ozombura ozosupi mena rorupa orutwe rotjiwa¿a nongondononeno yovahongwa. “Posia yari omazemburukiro wozombura esere rovita vya Hamakari, mbitjiukwa nawa Otjovita vyOndundu ya Tjozondjupa, kutja o ministera yomekurisiro, Heidemarie Wieczorek-Zeul (SPD) mouyenda we ko Namibia mu Katjose mo 2004, mayakure ovitukaungura vyoruvezendo otjo TjiÞiro Otjindjandja nokuhingira ondjesiro porwara- omunane wohoromende yOvandoitji omutenga okutjita nao,” Bardos matja. Waweza ko kutja mo 2015 operesidenda yOndjuwo yOzoveta yEhi rOvandoitji, Norbet Lammert, waraisa rukwao o¿i¿ikizire ohinambinÿu komutima wotjirwa tjombiririro yOvaherero nOvakwena otjo TjiÞiro Otjindjandja. Munao otjipehina ongeyakeyero kutja Ehi rOvandoitji rayakura omezirira waro moporotika namoundu. Posia Bardos matja ngunda penomapuriro omengi ohunga nondjesiro, ondjesirasaneno, otjisuta nomazemburukiro ngasere okuzirwa moruyaveze iyohoromende yao novandu vao. Matja pakarere omukambo ohepero okutunga ohoromende yovira eye mari omuhaamise wovihavero vyotjimbumba tjimwe Tjoviperendwa, Ombazu, Ovihakaenise nOzonganda zOmipepo Vyoviperendwa. Muvyarwe ovingi otjimbumba ihi tjatarere mOmbazu yOkuzemburuka. Kotjikando otjitenga ovira vyaitaverasanene kutja maviso okutara korukapitaveze rohuurire. “Okuzamba, epu rorukapitaveze rohuurire ondimwa romaitaverasaneno wouyara wetu,” Bardos matja. Wayandja ongwizikiro yokutja o Hamburg maitoko ohoromende yEhi rOvandoitji okutandavarisa omaunguriro kumwe na Namibia pozondondo azehe, mumuna ondondo yotjiwa¿a.
Your experience on this site will be improved by allowing cookies.
