New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Erago Lina Wiza

Erago Lina Wiza

2008-05-13  Staff Report 2

Erago Lina Wiza
MoOshakati Mbudi zoruguwo zoruhanzo ezi zina kara momukunda oru runa zonagura mambo gomanzikomuzogo gwaNamibia,nye nampili ngoso vantu hena kuna kugwana uwa morwa nomfi nado kuna kupupa nomema ogo.Ano mukaro gwangesi kuna kara asi kapi guna wapa hena kuna kuzonagura ndando zokurzndesa nomfi yimo vana kutanta nokampani edi adi randesa nomfi.MoNamibia nampili ngoso vakara asi kapi ava ruganesa runone rwawo hawe nomfi kudiruganesa nye awo kuruganesa unene edi ava pilire kuweka monondama. Zimwe zokonda eyi ava pilire kulya unene nomfi morwa awo kwavakora nyama.Kuvhura nsene asi ogenda mosirongo esi sinzi oku vana kudosa vantu,ntudi nyama kapisi nomfi.Ntani hena kapi togwana monorestaurant asi kuna kurandesamo nomfi.Ano nye apa runa wiza ruhanzo wokurandesa nyama kuna kusivana asi kapi vana kugwana varandi morwa varandi vawo navenye kuna kudukira konomfi edi vana kukwata dina kuwiza nomema.Kutunda ngurangura dogoro ngurova poOkanjengedi bridge zakara pokatji kaOshakati naOngwediva ntani ntopa zaSuicide kuna kugava nomfi konomukunda ngwendi Oshikoto,Oshana,Omusati naOhangwena. Vamwe vawo ava vakara ure nare vana yaturapo notente yipo asi vakwete nomfi odo mosiruwo kapisi vatunde ure,morwa awo kuna kutanta asi mema aga kuna kutunda moAngola dogoro tagayasiki monomuramba dawo omu vana kundindira nomfi.Vanona gona ava vana kupiara kuza kosure kuvagwana kositaura varandese nomfi kovantu ava vana kupita mositaura ndi asi varugenda nzira.Unene vanona ava kuvagwana konzira zonene zayuka koOutapi zize koOshakati.Ntani wokurandesa mafuma nawo kuvhura ovagwane omu vana kugenda tunda embo zende embo,varandese mafuma nonomfi.Kunakumoneka asi mbiliha morwa mokilo zimwe zonomfi kuna kupura N$5 ndi N$20 ngoso,ano nyama azo ndiro yiyo nye yina kuninkisa vantu varande unene nomfi.Nomfi edi kuna kudikwata nomarowo ntani makwe aga vagwana asi ngano valivatereseko konomwe.Nye kuna kudikwata konyara nkenye minute nare vana kwata.Apa navadikwata ngoso awo makura tavadimangakana mosintonko vadizaneke keguru dimoneke uwaawa kovarandi. Mazangu gomahangu nomvho kapi guna wapa,yimaliwa eyi vana kugwanamo kuna kuranda usura,suka,mugwa,magadi gokuterekesa,sera nayimwe ngoso.Ntani udi umwe simbonde nage yiyo hena kahomokerere mapya ogo nokulya nombuto.Ano nampili ngoso vantu vana lituramo unene mokukwata nomfi.Nomfi kuna kara nkenye oku eyi yina ninkisa nkenye gumwe akwate nomfi nampili kapi gakwata rumwe mfi.Ntopa zopoOkanjengedi naOgongo zakara asi yimo adi vandal nomfi hawe kuna kumona udigu,makwe nago kuna kumona siponga kapi vanakugaruganesa hena eyi vana hara nye nomfi delike.Ruha narunye rwina rokutunda moAngola dogoro koEtosha kuna kara momema nomfi nado kuna kugenda nomema ogo.Mema aga goruhanzo kwagaretesapo mvhura ezi zaroka unene moAngola.Ruhanzo rwangesi kuna kurutumbura moShiwambo asi Efundja,kwahura kurumona mo1941. Mukunda gwina kwakara nomazana omu gana kupupa mema,eyi yina kutwaredera mema gapupe nkenye oku gana hara.Morwa epiro nye kugazara asi ngapi navarugana hawe nomfi tadiyimono.Vamwe kavatente asi mvhura ezi vahura kumona nomfi dina kupupa ngesi kwakere mo1968.Muntu ogu katu uuyungire nendi kakere ana vhike munona vanadumike,nye age katente asi gakara novanona vavali ava ava dimbi sure moomo momukunda gwawo.Nkenye ngura -ngura koyiha yovili zomurongo ngoso awo makura tavakaza nye vakahamate nomfi edi pomukunda gwaOmuhozu pepi naOutapi momukunda gwaOmusati.Apa nazikasikire nye vili zone hawe age nare anakwata nomfi 100,ndi nsako zendi nare zina zura.Ose nare twagusa kuhuga momadiva aga nye yana muvho hawe yina dida.Nomfi kuna vhuka unene yimo ana kutanta kosayitunga zaNew Era.Awo kulyapo dimwe nye dimwe tavarandesa. Ntani dimwe tavadikukutike makura tava ditumunye vayarandese koOshakati noOndangwa dogoro koWindhoek nako yiko ava yasiki.Monica katente asi yimaliwa eyi agwanamo awo kurandamo usura,mfewa,magadi nayimwe ngoso nokufutira vanona kosure.Sirongo saNamibia omu vasisita hawe nokutarakosi oku rukukutu nye kumwe mema gelike.Nomukunda ngwendi Caprivi,Kavango,Omusati,Ohangwena,Oshikoto naOshana kwakara nomema aga gakara nomfi.MoKavango nomoCaprivi vantu vamo wokusika ko 100 000 kuparuka konomfi. Nomfi moVaprivi kudilya unene kupiakana nyama.Awo kwakara nonomfi domarudi gokulisiga-siga ngwendi hogo,yisoso nkundu nadimwe ngoso.Nadinye nomfi dikare asi domomemsa ndi asi mefufa hawe kwakara noproteine zongwa ntani ukanguki.Nomfi kwakara novitamine zo A noD,ano yisupa nayo kwakara hena asi kureta ukanguki komuntu.Mfi yisupa yazo kukulika yisupa yomuntu. MoOshakati-Mbudi zoruguwo zoruhanzo ezi zina kara momukunda oru runa zonagura mambo gomanzikomuzogo gwaNamibia,nye nampili ngoso vantu hena kuna kugwana uwa morwa nomfi nado kuna kupupa nomema ogo.Ano mukaro gwangesi kuna kara asi kapi guna wapa hena kuna kuzonagura ndando zokurzndesa nomfi yimo vana kutanta nokampani edi adi randesa nomfi.MoNamibia nampili ngoso vakara asi kapi ava ruganesa runone rwawo hawe nomfi kudiruganesa nye awo kuruganesa unene edi ava pilire kuweka monondama. Zimwe zokonda eyi ava pilire kulya unene nomfi morwa awo kwavakora nyama.Kuvhura nsene asi ogenda mosirongo esi sinzi oku vana kudosa vantu,ntudi nyama kapisi nomfi.Ntani hena kapi togwana monorestaurant asi kuna kurandesamo nomfi.Ano nye apa runa wiza ruhanzo wokurandesa nyama kuna kusivana asi kapi vana kugwana varandi morwa varandi vawo navenye kuna kudukira konomfi edi vana kukwata dina kuwiza nomema.Kutunda ngurangura dogoro ngurova poOkanjengedi bridge zakara pokatji kaOshakati naOngwediva ntani ntopa zaSuicide kuna kugava nomfi konomukunda ngwendi Oshikoto, Oshana, Omusati naOhangwena. Vamwe vawo ava vakara ure nare vana yaturapo notente yipo asi vakwete nomfi odo mosiruwo kapisi vatunde ure,morwa awo kuna kutanta asi mema aga kuna kutunda moAngola dogoro tagayasiki monomuramba dawo omu vana kundindira nomfi.Vanona gona ava vana kupiara kuza kosure kuvagwana kositaura varandese nomfi kovantu ava vana kupita mositaura ndi asi varugenda nzira.Unene vanona ava kuvagwana konzira zonene zayuka koOutapi zize koOshakati.Ntani wokurandesa mafuma nawo kuvhura ovagwane omu vana kugenda tunda embo zende embo, varandese mafuma nonomfi. Kunakumoneka asi mbiliha morwa mokilo zimwe zonomfi kuna kupura N$5 ndi N$20 ngoso, ano nyama azo ndiro yiyo nye yina kuninkisa vantu varande unene nomfi. Nomfi edi kuna kudikwata nomarowo ntani makwe aga vagwana asi ngano valivatereseko konomwe. Nye kuna kudikwata konyara nkenye minute nare vana kwata. Apa navadikwata ngoso awo makura tavadimangakana mosintonko vadizaneke keguru dimoneke uwaawa kovarandi. Mazangu gomahangu nomvho kapi guna wapa,yimaliwa eyi vana kugwanamo kuna kuranda usura, suka, mugwa, magadi gokuterekesa, sera nayimwe ngoso. Ntani udi umwe simbonde nage yiyo hena kahomokerere mapya ogo nokulya nombuto.Ano nampili ngoso vantu vana lituramo unene mokukwata nomfi. Nomfi kuna kara nkenye oku eyi yina ninkisa nkenye gumwe akwate nomfi nampili kapi gakwata rumwe mfi.Ntopa zopoOkanjengedi naOgongo zakara asi yimo adi vandal nomfi hawe kuna kumona udigu,makwe nago kuna kumona siponga kapi vanakugaruganesa hena eyi vana hara nye nomfi delike.Ruha narunye rwina rokutunda moAngola dogoro koEtosha kuna kara momema nomfi nado kuna kugenda nomema ogo.Mema aga goruhanzo kwagaretesapo mvhura ezi zaroka unene moAngola.Ruhanzo rwangesi kuna kurutumbura moShiwambo asi Efundja,kwahura kurumona mo1941. Mukunda gwina kwakara nomazana omu gana kupupa mema,eyi yina kutwaredera mema gapupe nkenye oku gana hara.Morwa epiro nye kugazara asi ngapi navarugana hawe nomfi tadiyimono.Vamwe kavatente asi mvhura ezi vahura kumona nomfi dina kupupa ngesi kwakere mo1968. Muntu ogu katu uuyungire nendi kakere ana vhike munona vanadumike,nye age katente asi gakara novanona vavali ava ava dimbi sure moomo momukunda gwawo.Nkenye ngura -ngura koyiha yovili zomurongo ngoso awo makura tavakaza nye vakahamate nomfi edi pomukunda gwaOmuhozu pepi naOutapi momukunda gwaOmusati.Apa nazikasikire nye vili zone hawe age nare anakwata nomfi 100,ndi nsako zendi nare zina zura.Ose nare twagusa kuhuga momadiva aga nye yana muvho hawe yina dida.Nomfi kuna vhuka unene yimo ana kutanta kosayitunga zaNew Era.Awo kulyapo dimwe nye dimwe tavarandesa. Ntani dimwe tavadikukutike makura tava ditumunye vayarandese koOshakati noOndangwa dogoro koWindhoek nako yiko ava yasiki.Monica katente asi yimaliwa eyi agwanamo awo kurandamo usura,mfewa,magadi nayimwe ngoso nokufutira vanona kosure.Sirongo saNamibia omu vasisita hawe nokutarakosi oku rukukutu nye kumwe mema gelike.Nomukunda ngwendi Caprivi,Kavango,Omusati,Ohangwena,Oshikoto naOshana kwakara nomema aga gakara nomfi.MoKavango nomoCaprivi vantu vamo wokusika ko 100 000 kuparuka konomfi. Nomfi moVaprivi kudilya unene kupiakana nyama.Awo kwakara nonomfi domarudi gokulisiga-siga ngwendi hogo,yisoso nkundu nadimwe ngoso.Nadinye nomfi dikare asi domomemsa ndi asi mefufa hawe kwakara noproteine zongwa ntani ukanguki.Nomfi kwakara novitamine zo A noD,ano yisupa nayo kwakara hena asi kureta ukanguki komuntu.Mfi yisupa yazo kukulika yisupa yomuntu. MoOshakati-Mbudi zoruguwo zoruhanzo ezi zina kara momukunda oru runa zonagura mambo gomanzikomuzogo gwaNamibia,nye nampili ngoso vantu hena kuna kugwana uwa morwa nomfi nado kuna kupupa nomema ogo.Ano mukaro gwangesi kuna kara asi kapi guna wapa hena kuna kuzonagura ndando zokurzndesa nomfi yimo vana kutanta nokampani edi adi randesa nomfi.MoNamibia nampili ngoso vakara asi kapi ava ruganesa runone rwawo hawe nomfi kudiruganesa nye awo kuruganesa unene edi ava pilire kuweka monondama. Zimwe zokonda eyi ava pilire kulya unene nomfi morwa awo kwavakora nyama.Kuvhura nsene asi ogenda mosirongo esi sinzi oku vana kudosa vantu,ntudi nyama kapisi nomfi.Ntani hena kapi togwana monorestaurant asi kuna kurandesamo nomfi.Ano nye apa runa wiza ruhanzo wokurandesa nyama kuna kusivana asi kapi vana kugwana varandi morwa varandi vawo navenye kuna kudukira konomfi edi vana kukwata dina kuwiza nomema. Kutunda ngurangura dogoro ngurova poOkanjengedi bridge zakara pokatji kaOshakati naOngwediva ntani ntopa zaSuicide kuna kugava nomfi konomukunda ngwendi Oshikoto, Oshana, Omusati naOhangwena. Vamwe vawo ava vakara ure nare vana yaturapo notente yipo asi vakwete nomfi odo mosiruwo kapisi vatunde ure, morwa awo kuna kutanta asi mema aga kuna kutunda moAngola dogoro tagayasiki monomuramba dawo omu vana kundindira nomfi. Vanona gona ava vana kupiara kuza kosure kuvagwana kositaura varandese nomfi kovantu ava vana kupita mositaura ndi asi varugenda nzira. Unene vanona ava kuvagwana konzira zonene zayuka koOutapi zize koOshakati. Ntani wokurandesa mafuma nawo kuvhura ovagwane omu vana kugenda tunda embo zende embo, varandese mafuma nonomfi. Kunakumoneka asi mbiliha morwa mokilo zimwe zonomfi kuna kupura N$5 ndi N$20 ngoso,ano nyama azo ndiro yiyo nye yina kuninkisa vantu varande unene nomfi.Nomfi edi kuna kudikwata nomarowo ntani makwe aga vagwana asi ngano valivatereseko konomwe. Nye kuna kudikwata konyara nkenye minute nare vana kwata.Apa navadikwata ngoso awo makura tavadimangakana mosintonko vadizaneke keguru dimoneke uwaawa kovarandi. Mazangu gomahangu nomvho kapi guna wapa,yimaliwa eyi vana kugwanamo kuna kuranda usura, suka, mugwa, magadi gokuterekesa,sera nayimwe ngoso. Ntani udi umwe simbonde nage yiyo hena kahomokerere mapya ogo nokulya nombuto. Ano nampili ngoso vantu vana lituramo unene mokukwata nomfi. Nomfi kuna kara nkenye oku eyi yina ninkisa nkenye gumwe akwate nomfi nampili kapi gakwata rumwe mfi. Ntopa zopoOkanjengedi naOgongo zakara asi yimo adi vandal nomfi hawe kuna kumona udigu,makwe nago kuna kumona siponga kapi vanakugaruganesa hena eyi vana hara nye nomfi delike. Ruha narunye rwina rokutunda moAngola dogoro koEtosha kuna kara momema nomfi nado kuna kugenda nomema ogo.Mema aga goruhanzo kwagaretesapo mvhura ezi zaroka unene moAngola. Ruhanzo rwangesi kuna kurutumbura moShiwambo asi Efundja,kwahura kurumona mo1941. Mukunda gwina kwakara nomazana omu gana kupupa mema,eyi yina kutwaredera mema gapupe nkenye oku gana hara.Morwa epiro nye kugazara asi ngapi navarugana hawe nomfi tadiyimono.Vamwe kavatente asi mvhura ezi vahura kumona nomfi dina kupupa ngesi kwakere mo1968.Muntu ogu katu uuyungire nendi kakere ana vhike munona vanadumike,nye age katente asi gakara novanona vavali ava ava dimbi sure moomo momukunda gwawo.Nkenye ngura -ngura koyiha yovili zomurongo ngoso awo makura tavakaza nye vakahamate nomfi edi pomukunda gwaOmuhozu pepi naOutapi momukunda gwaOmusati.Apa nazikasikire nye vili zone hawe age nare anakwata nomfi 100,ndi nsako zendi nare zina zura.Ose nare twagusa kuhuga momadiva aga nye yana muvho hawe yina dida.Nomfi kuna vhuka unene yimo ana kutanta kosayitunga zaNew Era.Awo kulyapo dimwe nye dimwe tavarandesa. Ntani dimwe tavadikukutike makura tava ditumunye vayarandese koOshakati noOndangwa dogoro koWindhoek nako yiko ava yasiki.Monica katente asi yimaliwa eyi agwanamo awo kurandamo usura,mfewa,magadi nayimwe ngoso nokufutira vanona kosure.Sirongo saNamibia omu vasisita hawe nokutarakosi oku rukukutu nye kumwe mema gelike.Nomukunda ngwendi Caprivi,Kavango,Omusati,Ohangwena,Oshikoto naOshana kwakara nomema aga gakara nomfi.MoKavango nomoCaprivi vantu vamo wokusika ko 100 000 kuparuka konomfi. Nomfi moVaprivi kudilya unene kupiakana nyama.Awo kwakara nonomfi domarudi gokulisiga-siga ngwendi hogo,yisoso nkundu nadimwe ngoso.Nadinye nomfi dikare asi domomemsa ndi asi mefufa hawe kwakara noproteine zongwa ntani ukanguki.Nomfi kwakara novitamine zo A noD,ano yisupa nayo kwakara hena asi kureta ukanguki komuntu.Mfi yisupa yazo kukulika yisupa yomuntu.
2008-05-13  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media