2008-03-17Staff Report 2 LISUPO ze loban`wi (9) seli bihilwe hape mwa mutulo wa naha ni kutisa palo fa 137 ya batu base ba taselizwe ki bona butuku tuna bo. Mun`oli yo muhulu mwa Likolo la Makete, Dr Norbert Foster na kile a taluseza ba mutende o kuli lipiho za lisupo za butuku bwa cholera neli kile za pahama sunda ye felile kuzwa fa palo ye likana 128 ni kuyema fa palo ye eza 137 inge ili la bunee mwa biki ye felile ye. Mafu a mabeli ki a sa bihilwe kuzwa butuku bu bonwa sapili mwa sunda yaale ye felile. Kwa matuku ana kilwe a bihiwa, a lobapeli (8) na kile a nitifazwa ka kuba ona matuku a bona butuku bo mi bakuli ba lishumi ka bane ki bese ba lobalizwe kwa sipatela tuna sa Engela ka libaka la bona butuku tuna bo. Foster u akaleza kuli lisupo za bona butuku bo hamohocwalo ni makulano a bona butuku bo, bobu swana, sa akalezwa kuli ata pahama baken`I sa mezi a munda ali mwa mutulo wa naha. Ze ni halilicwana, ba Likolo la Makete banze ba patehile ni kubona kuli butuku bwa lilimaniswa ka kufa tuto ni liseli kuamana ni bona butuku tuna bo bwa cholera. Milyani ya kukenisisa mezi se filwe mabasi a shelana mwa mutulo kono kakuya ka Forster, lilalanda zen`wi hali sika potelwa kale. Nihaike kunwa mezi a kenile kusiyala inge ili simbule tuna sa kubona kuli butuku bwa lilimaniswa, Forster uli kufutumaza mezi kwa tatafalanga mwa minzi yen`wi sihulu kwa mabasi a ikemi ahulu ka kusebelisa likota ha kutumbulwa mulilo. Butuku bwa cholera bu tiswa ki kokwani ya mufuta wa bacteria ye zibahala ka vibrio cholerae. Butuku bu yambukela ka kunwa kapa kuca lico ze masila. Lisupo za butuku han`ata li konwa kubona ka musululo o nunka inge litapi kubeya buzwa ni kufelelwa ahulu ki mezi mwa mubili. Butuku bu konwa kusilelezwa ka kunwa mezi a kenile ka kuafutumaza han`ata, kubiha lisupo za bona butuku bo kwa sipatela ka bubebe. Kutapisa mazoho ni kuhatisa limbule zen`wi za makete ni kubona kuli miselo ya kuca ya tapiswa hande pili isi ka ciwa kale hala mikwa yen`wi ya kuisileleza kwa bona butuku tuna bo. 2008-03-17Staff Report 2
