Otjomuise- Nambano tjasewa ko va pangure vetatu votjo mbanguriro tjo ma yururakisiro wo vi posa tja America kutja ohorongo onyama mai hungamisa pi motjiposa tjozondekurona za Namibia zaimba mba hupa kOtjiÞiro Otjindjandja tjo 1904-1908.

Oritjaine ndazuko otjombongaruro ihi otji tja puratenene otjiposa ozohahende zo zondekurona nÿaa ze hongorerwa po iyo ohahende Kenneth McCallion tji za twapere otjiposa tjazo kotjinjo. Ehi Rovandoitji okutuurungira mo mo zo hahende razo ndaa ze hongorerwa po iyohahende Jeffrey Harris za pirurire o ma yarurakisiro wotjiposa ihi. 

Ovapangure mo ma yarukasirio wotjiposa ihi oo  kutja ongwaye tji ma zemunu kutja omupangure, Laura Taylor,  ngwari no tji posa ihi mo tjo mbanguriro tjorukondwa rwa New Yorka mo America na yandja oumune we mu Suramazeva ombura ndjazuko, kutja otjombanguriro tji na mbirahi otjiposa ihi otja keningira rEhi Rovandoitji. Ozondekurona inÿa zeri hekenena ko tjombanguriro itji kutja Ehi rOvandoitji rivesute konyoneno moruveze ro huurire ndira tjita kuwo mu muna omayekero wehi no vian mwinyo.

Tjingetjo ozondekurona zevanga kutja Ehi Rovandoitji riveririse orupa no tji hungiriro tjo TjiÞiro Otjindjandja pokati kohoromende ya Namibia no yEhi Rovandoitji tji tjauta mo 2015. Ozondekurona tjiva zo Vakwena, Ovambanderu no Vaherero nai karupa ro tji hunguriro ihi. 

Omapu  ko mu rungu wo maningiriro wo ma yarurakisiro wotjiposa ihi yeri ko kutja tjii hapo otjombanguriro tjo ru kondwa tjari nawa mo kutja kehi yOveta Yomahi Wopendje Omakutuke Okuhina OkuÞunwa(Foreign Sovereign Immunities Act, ousupi o FSIA, otjo katjina ousemba wo ku pangura Ehi Rovandoitji nandarire kehi yezeva ndjitja ehi kangamwa mariyenene okupangurwa kehi yoveta indji mena repu rokutja rakambura owini waimba mbayeta otjiposa. Epu rarwe otjombanguriro ku ma tjiso oku ripurira ko okutja hapo  otjombanguriro tjorukondwa tjari nawa oku panda o ku yakura ouhatoi outjoziwa poo okurundurura ondjemeno yovatjeme mo ku tja okutjita nao makuwombisa otjiposa na ku tombo Ehi Rovandoitji.

 Korutjatatu wina hapo otjombanguriro tjorukondwa tjari nawa okumuna kutja ouhatoi outjoziwa poo omarundururiro ko me ri hekeneno kayena ombatero mena rokutja owo kayena kuzikamisa kutja otjo tjina ousemba wo ku pangura  Ehi Rovandoitji. Koruseinina otjombanguriro matjiso oku ripurira ko kutja hapo otjombanguriro tjorukondwa tja tataiza oku muna kutja Ondjemeno Orundururwa mai tataimba pupayenene kutja otjimariva tji tja zire mo wini mbwa kamburirwe ozombura esere nÿakapita ndinondi matjiyenene oku tezewa kozondjuwo Ehi Rovandoitji ndiri nazo mo tjihuro tja New Yorka no kutja ihi ma tji yenene oku raisa kutja otjo tjinousemba wo ku pangura Ehi Rovandoitji. 

Ozohahende zEhi Rovandoitji ma ze tja kehi yezeva nditja ehi ma ri yenene okutunwa poo oku rondorwa mo America kehi yo FSIA ndoovazu kwa Þunwa kowini, okutja imba mbayeta otjiposa vasere oku kovisa otjjombanguriro kutja owini mbuva yekwa poo owini imbwi mbwa pimbasanwa nai uri mOmahi Omakutasane wa America, ousupi o USA nu ukawondjisa ongetjefa. Otja kozo hahende zEhi Rovandoitji inÿa  oungetjefa mbu ma uheewa iyo zohahende zo zo ndekurona zo Tjitiro Otjindjandja wari mo 2014. Tjazumba oungetjefa mbwariko wina waso kutja ngamba okuuri ukayendisiwa mo USA. 

McCallion matja otjombanguriro tja tjita ondataizieo onene mo u mune watjo okumuna kutja omaraisire nguma yetja pari o ma kamburiro wowini no kutja pari omarandisasaneno kuwo oyeni ka ma raisiro okuura kehi yoveta indji. Matja pari omarandisiro wo zo mbamba zovyuru iyEhi Rovandoitji oure wozo mbura tjizeri ozonÿiÞi o 50 nganduu wina oruveze rOtjiÞiro Otjiandjandja. Owo nga yetizirwa mo nganda yo ma pwikiro wo viune vyo ma kuruhungi ya Berlina. Owo ya toorerwe mo zo skepi o ku twarewa ko nganda indji no yo omaayezu oku randisiwa otjo ngaro yoma randisiro youye oku muna mo otjimariva tjo kombanda. Tjiva zozo  mbamba inda zari inÿa ozonÿo nÿaa ze ungurisiwa ko ma hongero  i Von Luschena oruveze indo ngwari o hongora yorupa rongonÿononeno yo vyoumuhoko wonganda yo ma hongero indji ya Berlina. McCallion wa raererere otjambanguriro kutja ozombamba tjiva indo zeri motjihuro tjingetjo otjombanguriro mu tja haam ihi o New York, tjinga mo 1924  aza randisiwa konganda yo tjihuro ihi yo ma pwikiro vyo viu¿e vy ma mukuruhungi ko tjimariva otjihite otjiwa. O ku nata omambo ngu ma yetja kapena ottjiraisiro poo orukoka ndu ma ruteza oungejtefa wo ma Þupa inga, McCallion wa raererere otjombanguriro kutja owo vena ouhatoi mbu va yandja kutjo mbu ma uraisa omasuvasaneno wo ma randisasasaneno inga. Oyo ya randerwe ko US$41,500 oruvezendo oku tanuara mo tjimariva tja Namibia tji ma tji rire ape N$612,540.

Ozondola za Namibia omangete hamboumwe. Motjivaro atjihe kumwe omaÞupa inga yari o 5200 mumwari wina wo va kwatera va America mbetjiukwa poo okwiisanewa otjo  Vaindia. 

McCallion wa raerere otjombanguriro kutja okarutuu kemwe uriri ko marandisiro inga oruveze indo kari kayenene okuraisa kutja omarandisiro wongetjefa wo kombanda tjinene. Watjere okuza ko Berlina omatupa inga yeyere mozoksepi mbari.  Kepura raumwe wo va pangure kutkja tjii hapo pena orukokoka ndu ma rukutu omarandisiro wo ma Þupa inga kuno wini wEhi Rovandoitji ndiri mo new Yorka ndinondi, McCallion watjere omawini Ovanamibia ngu va yekewa yahita motjikesa tjohoromende yEhi rOvandoitji  otjo ngu ndinondi tji tjee kuranda ozondujuwo ehi indi ndiri naro nai mo New Yorka. Ndiri epuriro uriri okoo kutja tjii hapo Ehi Rovandoitji ozondjuwo inda ririungurisisa koungetja poo indee. McCallion opa munine kutja munao otjombanguriro otji tjari posio oku nambirahi otjiposa ihi mokutja kapena ouhatoi woungetjefa. Nandarire kutja itji otjombanguriro otjini tjaitavere kutja otjo tjiri ozondjuwo inda zena pona paa zeungurisiwa kongetjefa nandarire kutja pena puriri kutja oungetjefa imbwi ouhatoi mbwayenene okuyandjera otjombanguriro oku rondora Ehi Rovandoitji kehi yo FSIA. 

Ovapangure nambano ku ma kuundjwa oumune mo u re womieze ape vivari oo Ralph Winter ngwa zikirwe iyoperesidenda onguri ya America Rosemary, Ronald Reagan (1981-1989); Rosemary Pooler ngwa zikirwe iyoperesidenda onguri ya America, Bill Clintona (1993-2001); na Michael Park, ngwazikirwe iyopresidenda ya America ndjiripo nai, Donald Trump. Nai ovandu nambano momake wao otjiposa mutjiri. Tjii hapo mave tjihungamisa pi?