New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Olutu lwovayandihongo moNamibia tulu ngongwa

Olutu lwovayandihongo moNamibia tulu ngongwa

2023-04-17  Correspondent

Olutu lwovayandihongo moNamibia tulu ngongwa

Simeon Martin

 

Ouministeli wehongo lopedu, ounghulungu neenghulunghedi ou li we lipyakidila okuninga omapekaapeko osho yo okumona omawedelepo moitopolwa aishe omulongo nainhe, opo li dule okutota po oveta i na sha novayandji velongo moNamibia.

Oshikumungu eshi shi na sha noveta ei osha dilila moihongi ya ningilwe pandodo yopaitopolwa osho yo pamufika wopashiwana noihongi yomaludi aa oya ongalele noya unganekwa kouministeli welongo momudo 2015 osho yo momudo 2016. 

Eshi osha li sha ningwa opo ku talululwe oveta yelongo yomomudo 2001, okatendo oka-16 kodula o2001.  Oinyangadalwa ya dja moihongi ya tetekela oya li ya etifa opo ovakufimbinga ve na sha noikumungu yelongo opo va popile ku totwe okatendo ke na sha nolutupangeli lovayandji velongo moNamibia. 

Okatendo aka otaka lalakanene opo ku filwe oshisho nokuwilika, osho yo okudiinina omifindalandu di li meyukililo okuwilika ovayandji velongo aveshe koonono tave shi ngi pamufika wa pyokoka nokuyandja elongo langushupala kOvanamibia. 

Eemhangela edi odi li yoo tadimingwa moshoongalele shembwida sha ningilwe pokati kouministeli welongo osho yo ehangano lovalongifikola moNamibia lo-NANTU, osho yoo ovakufimbinga melongo. Osha li yo sha endululwa no she likundwa moshoongalele shomutumba welongo wa li ko momudo 2021 nashikwao sha ongalele omudo wa ka dilongela wo2022. 

Omutumba u na sha nokwoongela omawedelepo opo ku manifwe okatendoveta osho yo olutu li na sha novayandji velongo moNamibia owa li wa ongala mOhangwena sha ningilwa mEenhana. 

Oshoongalele osha li sha ongalwa kovahongifikola, ovanafikola, ovakufimbinga mehongo, oilyo yetonatelonongelo osho yo ovayandji velongo vokoiputudilo yopombada.

Ngoloneya Walde Ndevashiya waHangwena moshipopiwa shaye sha leshwa komunashipundi woshitukulwa shaHangwena Erickson Ndawanifa, popya nokuyelifa kutya etotepo lokatendoveta osho yo olutu li na sha novayandji velongo moNamibia oli li nale metifa tashi ulikwa okupitila mouministeli welongo mOhangwena oo wa pitika oshiifanene eshi opo ku yandjwe omawedelepo, omafaneko osho yo eemhango da pamba oveta ei, shi li tashi ningwa okupitila movahongifikola, ovadali osho yoo ovah0ongwa voovene.

 “Elongo olo oshinakuwanifwa sha keshe umwe, nelongo li na ongushu oli li la kopekwa kowino oyo ovayandji velongo va likola have shi ningi mokuulika eshiivo leifano olo tuu eli mokulonga. 

Onghee, omhumbwe yokulikola owino osho yo okutota po omilandu di li pamufika wopaiwana momaifano a yooloka oshili omhumbwe ya keshe fiku unene tuu panghalo oilonga,” Ndevashiya ta tumbula.

Olutu eli oli na omafaneko opo li ka xwaxwameke elongo longushu kovayandji velongo osho yo kwaavo ve na ohokwe yokukala novayandji velongo, va kale va deulikika nova pyokolwa pamufika wopaiwana, panenedu osho yo elongodingi moNamibia.

Omauwanawa olutu eli oku li ta hokifa pakutula po eeveta da pamba eifano lomuyandji welongo osho shi li kamana notashi etifa elineekelo momilandu da nyama kokuyandja elongo longushu. 

Ndevashiya okwa weda po ta ndjadjukununa omhumbwe yolutu eli li na sha novayandji velongo moNamibia kutya ondodo yeifano moulongi oyi li ya fanekwa nokutotwapo onhomenawina opo ovayandji velongo va lundulule omilandu da tulwa po omanga ve li meifano loulongi. 

“Eifano lomuyandji welongo moshikumungu shelongo oli li la hangakenwa kovalongwa, ovanailongapamwe, ovanambelewa, ovadali osho yo ovakufimbinga melongo naalushe, aishe ei ya diiniwa omudingonoko welongo nelongo oha yi ende nawa ya pupala. Eifano lomuyandjilongo moshikumungu shelongo ola kwatelwa kumwe yoo kokulixumifa komesho, okulimanga kumwe osho yo okuwaiminafana, omalombwelo, ekwatafano liwa osho shi li hashi etifa eifano lomuyandji welongo moshikumungu shelongo li na oukwatya uhokwifa. Onghee etotepo lolutu li na sha neifano lomuyandji welongo moshikumungu shelongo oshi li tashi yandje ongushu keifano olo tuu eli moNamibia.” Ndevashiya ta kumike.  

Omalutu akwao moNamibia a nyama kwaashi tashi lalakanenwa kouministeli welongo ongaashi olutu li na sha novayandji vouhaku osho yo oundjolowele moNamibia, nomalutu aa oku li taa lalakanene okuwilika ovanailonga ve li momaifano aa nove li ve li shangifa komalutu taa pangele omaifano a tumbulwa. 

Ngee tashi ya kelongo muAfrika omalutu taa wilike eifano lomuyandji welongo moshikumungu shelongo oku li nale a tulwa moilonga naashi otashi hangika moishiindalongo ngaashi, moBotswana, South Africa, Tanzania, Kenya naZambia. 

Namibia naye oku li metifa lokutula moilonga olutu li na sha neifano lovayandji velongo moshikumungu shelongo moshilongo ashishe, naashi otashi ka ningwa diva she likololela kefimbo taku kamanifwa oihongi tai ningwa paitukulwa aishe 14 neudo.

 Oveta ei ngee oya diminwa nokutulwa moilonga, ope na omafaneko kutya oshi li po onhomenawina opo omuyandji welongo keshe omo mwa kwatelwa novayandji velongo koiputudilo yopombada a kale e lishangifa kolutu eli opo a dule okulonga nokuyandja elongo moNamibia.


2023-04-17  Correspondent

Share on social media