Otjomuise-“Omakuruhungi wo vandu vetu maye serekarerwa iyo vandu vetu oveni,” indji oo ngurameneno ndji haivaiva yo Vakwena no Vaherero otjembo ehongonekwa kohako yo mi hook aviyevari imbi mo ngondjero yavyo yo tjisuta tjombindu.
Mombii no tjivepo tjingetjo omihoko aviyevari imbi wina otji vya twa ombaze pehi kutja ohoromende ngairiyaruke nu iveyandjere rutenga ngunda ape hiya nyinga nyinga ka ngamwa otji¿a ohunga no ma raisiro wo vi perendero nembo ndari ara tandwa Omandaha rotjiveke ihi, nganduu owo otjo zo ndekurona ro TjiÞiro Otjindjandja vehite muwo naro no ku vi yarukira. Ongurameno indji ozo ndekurona zo Tjitiro Otjindjandja zei kahurire Oritjatatu po mbongarero yo zo mbuze tji vya zire no ku va kutja mape kara ovitjitwa imbi. Ovitjitwa imbi mbi ma vi patururwa kotjiveta iyo Tjiuru tjehi, Onongo Hage Geingoba, vya turikirwe nganduu ko Mandaha ndi ma ri yende tjiyeri 24 komweze imbwi.
Ovitjitwa imbi vya sembamisiwa iyo Ehika ra Namibia Rovipwikiro Yovi¿enge Vyomakuruhungi puna o Ministeri Yongaro nOmaunguriro Kunomahi nOtutu Twouye, Orutu Romhiko Omikutasane Romahongero Ounongo nOmbazu; Onganda yOmapwikiro wo Vyune Vyomakuruhungi yOmazemburukiro wOtjitiro Otjindandja Tjovajuuta Yomahi Omakutasane wa America nOnganda ya Namibia yOmekurisiro wOmahongero, ousipi o NIED. Kehi yembo ohongonekwa ndimarija: OtjiÞiro Otjindjandja tjo Vaherero no Vakwena- Okurihongera Korukapita Veze, ehika ro zo nganda zo ma pwikiro wo vyune vyo ma kuruhungi marutja no ma raisiro woviperednero ma ru kondjisa ena otja tji ma riheek okurihongera korukapita veze, ma ru kondjo okuhonga otjiwa¿a tja Namibia okutuurunhira mo ru kapita veze oku zarasana. “Twa ungura kuna ovanarupa kaatjondumba oku honga Otjitiro Otjindjandja okuraisa kutja ihi otjima tjikarapo ovandu tjivautu oku tena ‘varwe’ mo va kwao no kutja kangamwa avehe warwe kavesanene kuwo na indu tji ma vepandere po ‘owo’ na ‘ete pendje nio kutja et atuhe owete Ovanamibia,” orutuu ro ma ¿angero kotji tjitwa ihi ma ru tja nao. Omaraisiro wo vi perendero inga maye kayenda punembo ndi ma riungurisiwa mo ma hongero.
Posia Ehika rOvanane Vombazu vo Vakwena no Uhhonapare wOmbazu wOvaherero mavitja katjo tjitir imba puma pe heewa kutja pakara omaugnuri wa kumwe kuna ovanarupa kaatjondumba owo avehina vazemburukwa motji¿a ihi. “Ombutarero yo horomende mo ku hina ku tiasana no Mauhonapre wOmbazu ngeriwo kutja o ma raisiro inga ma yeso oku raisa tjike nu membo ma muso ku kara tjike, otjina otji hazu vakwa, otji hina ndengero nu koruseinina ovyungura aviyevari imbi otji ma vi kayanda monyee,” orutuu ro maunohapare inga ko zo mbuze ma ru tja. Ko mu rungu maru tja ohoromende o ku putara oku tiasana no Mauhonaparee wOmbazu ma ku tombo otjiposa tjawo tji tji kayenda nai kuna o horomende yo Repapirika yEhi rOvandoitji. “Katuna ondjiviro no kutja ovatjange, ovayandja hambwaraka¿a no mburo poo oura wembo horomende indi oo u¿e no kutja tjii hapo imbwi oura waro ma u hitasana vi no watjiri no mapu nai nge patasaniisiwa mot jo mbanguriro mo new York,” orutuu ma ru tja. Mo ku hina oku tiasana nawo, ohoromende, owina poo kaupoÞu ma peya ye ri rungu mo ngondjero yotjiposa tjawo mo veta, orutuu ma rut ja komurungu.
Ngunda aperi nao otjimbumba tjarwe tjo Tjitiro Otjindjandja itji Ovaherero/Ovambanderu Council for Dialogue, ousupi o ONCD 1904-1908, tji tja purirwe ohunga no ngaro pokati katjo no tjimbumba iho tjarwe tjitjina otjiposa mo tjombanguriro tja America kuna ohoromende yOvandoitji, no ru rwatjo mapeya mo tjiposa ihi, tje ri humbururire no tjiposa “tjo tjekoti rwa Rukoro” ama tjitja tja tjeripura nu ngamba tji kambura kutja omwano wo nÿoneno avehe ku ma veitavere oku hungira kumwe ngunda atji hiye ripura okutoora ondjira yarwe.
Otjimbumba ihi tjiyari hambombari ko mweze imbwi otji tja hakayenene Novanambia mbehungira Otjindjoitji me Tjozondjii. Omahaenene inga yari kehi yorutu rovahungire vo Tjindoitji ndu ma ru tjiukwa otjo Kakoyo Kovanamibia Mbehungira Otjindoitji tjo mu tjangererpo Anton Wietersheim ngwari oministera mohoromende yoperseidenda ondenga ya Namibia, Omutju¿ikwa Sam Nujoma ouveze rumwe. Ngwari omuhaamise wayo wari wina o ministera mo horomende ya Nujoma, Onongo Gerhard Tötemeyer.
Otjimbumba tjo Vandoitji ihi tjari nondeo mu vyarwe ovingi oku zu va kutja o ONCD 1904-1908 otjingee mbumba. Oruhindo rwo ONCD rwa na nenwe iyo Mutjangererpo wayo, Festus Ueriuka Tjikuua ngwari puna wo kehi ye Freddy Nguvauva; Charles Eiseb okuza ko Uhonapare wOmbazu wa Vaalgrasa; John Kasaona wo Uhonapare Wombazu wa Kasaona wa Sesfontein mOruondu rwa Kunene na Timotheus Tiboth wo Uhonaopare wOmbanzu wa Goliath ko Bereseva kOrukondua rwa //Karas.
Muvyare ovingi o ONCD okuza no ku ritjiukis otjimbumba tjOvandoitji ape otjovandu o 60, tja vangere okutjiwa kutja ongwaye Ovandoitji tjive hakarere norupa mo ONCD okuza komautiro; kutja ONCD hapo otji ma riva kayiisa okuza kohoromende no kutja ongwaye o ONCD tjiya horera koru kapita veze. Wina pari epura ro kutja hapo Ovadnoitji atja vetjita tjike okuyandja oruvra ko ONCD? Ya patere no me riyandjero omakututu kutja omahakaeneno tjimuna inga wo ku pasana ondjiviro no vi hungiriro vikareko mo u paranga wa Namibia arihe.