Easy access at the tip of your fingers, subscribe to our daily ePaper version of our New Era Newspaper.
Home / Tichele u lengilwe mulatu wa kuzuma isi kamulao
Tichele u lengilwe mulatu wa kuzuma isi kamulao
2015-03-30Staff Report 2 IOMA – Biki yefelile babeleki ba za naheni ba sweli nama ya folofolo yene putezwi mwa mukotana wa pepa ye nepumbekilwe kwa munzi wa muyemeli wa sichaba wa silalanda sa matakanyani. Nama ya sebesebe yene bulailwe isi kamulao neizo pumbulwa mwa musima la Bune lelifelile kwa munzi wa muyemeli wa sichaba sa silalanda sa Katima Mulilo ye kwande, Warden Simushi, libima ze mashumi a silezi Upa wa Katima Mulilo. Limembala za katengo kakalwanisa kuzuma isi kamulao ba Likolo la za Naheni ni Bupoti kibaneba itengile mwa kuulunguta ni kulondota kuyofumana nama kwa munzi wo. Nama i fumanehile mwa munzi wa Ioma, wo fumaneha mwa sibaka sa silelezo ya lifolofolo sa Salambala ko bu?ata bwa batu baipondile mwa kuzuma isi kamulao kamukwa wa kufepa mabasi a bona. Banna ba ketalizoho nebatamilwe ka kuzuma isi kamulao, kataba ya kubulaya lisebesebe zepeli mwa sibaka sa silelezo ya lifolofolo. Kutaluswa kuli, Sinvula Salyani, wa lilimo ze mashumi a malalu ka zesilezi yo u akalezwa kuba yena mueteleli mwa taba yeo, u itumelezi bufosi, kungelela cwalo ni wa libizo lelisikatumuswa, ba tomezwi mulatu wa mashelenyi a fita fa N$4000 yomumwi ni yomumwi. Babalalu ba sikwata sahae neba tapisizwe mwa taba yeo ni kufetuha kuba lipaki za muuso kakutalusa kuli bona neba hapelelizwe feela kukena mwa zumo ya mafosisa yeo. Kutaluswa kuli tichele wa sikolo nali kwa Katima Mulilo nako yeo bo malonda ba lifolofolo a bayofita kwa munzi kafoo, kuzwa bautwa mulumo wa tobolo a nebali kwa nkambe ya bona. A bafitile kwa munzi wo, babeleki babalalu ba Simushi ba mwalapa balatula, kakutalusa kuli nebasina liseli ka zataba ya kuzuma isi kamulao. Bo malonda ba lifolofolo ba lemusa babeleki ba likolo la za Naheni banebatile lizazi lelitatama la Bune kakupakela. Babeleki ba za Naheni neba taha hamoho cwalo niba sipokola, inze ba sindeketilwe ki bo malonda ba lifolofolo, kacwalo ba yotama banna babalalu ka kupakela tichele litaba za buhata ni kulubaluba bupaki sakata. Kakuya ka bupaki bo bufumanwi kuzwelela ku babalalu baba akalezwa, Sinvula na sindeketilwe ki mulikana hae, kakusebelisa motikala ya Simushi kuyo tusa- tusa kwa misebezi ya kwa hae. A ba fitile kwa hae, bayo longa babeleki kuyokelela mezi mabapa ni munzi. Nako yebakutela kwa hae ba bona mulaka wa lisebesebe, kacwalo Sinvula a likunupa. A sakunupile a holofaza sebesebe ilimwi ni kuilelekisa kakuihatisa motikala. Ba buwa ni kuikabela nama ni kutalusezwa kuli bapate bupaki kuamana ni yona kalulo yeo, “kwa taluswa. Ba yepa musima kupumbeka nama. Ne kufumanehile kuli sebesebe yemwi neiholofezi ni kushwa busihu bo buswana. Neifumanwi ki babeleki ba lifolofolo ba Salambala kakusasana mabapa ni munzi wa Simushi. Kwaezwa lipatisiso ki babeleki ba Likolo la za Naheni ni Bupoti kubatisisa kuli mwendi yemwi kwa lifolofolo neiholofezi, kono nekupalile kufumana sesimwi. Bababeli kwa lifosi zeo ki bana ba Zambia bane ba palezwi kusupeza mapepa abona a buizibahazo, kacwalo kwa fumaneha kuli bainzi mwa Namibia isi ka mulao. Neba zibahalile ka Nyambe Lyamba ni Simbwa Wama. Yomumwi kubona ki wa sipepo sa Namibia, Ignatious Buchane. Kwa makalelo Sinvula na latuzi ka za kezo yeo nako yana lizelizwe fa muhala ki babeleki ba Likolo la za Naheni nako yenebainzi fa sibaka fenekuezahalezi kezo yeo. Na itamile litaba yenakasibili nako ya lizeza muhabo yena, kumutaluseza kuli a latule litaba kaufela, a sazibi kuli ba beleki ba naheni bainzi niyena nako ya na liza fa muhala. Nako yeo foni neli fa manzwi a utwahala, a taluseza ba likani ba hae taba ya kuzuma isi ka mulao, kuli basikatalusa sesimwi ni kuli bazwise likwakwati za malumo fenekukunupezwi busihu bobuswana. Sikiliti sa Zambezi sibile ni likezo za kuzuma isi kamulao ze?ata ahulu nihaike kuli Likolo la za Naheni ni Bupoti lipatehile kusebeza katata ya mukusi kufelisa mukwa wa kuzuma isi ka mulao. Silimo sa unumwaha feela, kubihilwe litaba ze ne za kuzuma isi ka mualo. Salambala ki ya butuna bwa libima za sikwenda sesifita fa 930, kuzwelela Ngoma, kuliba Muyako ni Bukalo kupazulula kuikabela museto ni Lusese ni Sikunga mwa Upa. Ki munzi wa bolule ba lifolofolo zekalela kwa litutwa, litolo, likokomu, lipizi, lisebesebe, lipofu, lingili ni zemwi kakuya ka mifuta ya zona. 2015-03-30Staff Report 2
