Muzii – Tiyeho yakukala kuwubela likolo zeñwi mwalibaka zefumaneha mwambala amuunda mwa sikiliti sa Zambezi, sihulu Namiyundu, Nankuntwe, Muzii ni
Mpukano isiile bayahi ba Kabbe ya Mbowela banyemile. Taba yakuwubela likolo mwalilalanda za Kabbe ya Mutulo ni Mbowela ingiwa kuli ise ilyehile kibayahi balilalanda zepeli. Kuezahala kwateni ikaba tiululo kubona, sina likolo mwalibaka zeo halihapelezwanga kukwala bakeñisa muunda. Silimo ni silimo likolo zeo lihapelezwa kukwala bakeñisa muunda, opotolohanga likolo ni mandu amaticele. 

Kunanula mitunda kulela kuyandulula mitunda yalikolo kuibisa butuna, nikutibela sinyehelo ni kuyemisa kuituta nako ya muunda. Kuse kufitile lilimo zepeli kuzwelela mubusisi wasikiliti sa Zambezi Lawrence Sampofu hapatalaza mwasilimo sa 2021 mwa manzwi ahae amayemo asikiliti kuli purojekiti ika tateka. “Liñolo leli lumelela kuli purojekiti yakona kuezahala neli fumanwi ku Muzamaisi wa Silalanda kuli musebezi ukale, muelezi naketilwe kuli aetelele purojekiti mwakuyahiwa kwateni. Muelezi naezize maswaniso, mi musebezi wakuyaha ukatateka mezi haka kala,” Sampofu nakile abulela.

Sicaba kanako yacwale bana ni maikuto akuli muuso usweli kubafa lisepiso zabuhata, mi purojekiti yeo haina kuezahala. “Luse lupumilwe nako yetelele. Taba yakuwubela likolo izwa kwahule. Ikalile luna babañwi lusali banana. Kacenu, selukona kuina mwa mukopano kukandeka taba ye,” nekubulezi muyahi wa Muzii Melvin Kabuku. “Nebatile kwanu kuto eza patisiso. Mane neba tomile ni misumo, banze balubulelela kuli baka yandulula mutunda. Kono kutisa cwale, hakuna sesi ezahalile. Basinyize feela masheleñi amuuso,” nekubulezi muyahi yomuñwi wa Muzii Gift Malenga.

Hana kupilwe kualabela falitaba zeo, Sampofu naize “purojekiti iyo zwelela kwasilimo sa 2013, mi masheleñi alikana bolule bamashumi amalalu kabasupile (N$37 million) asulezwi purojekiti yeo. Patisiso ne ezizwe; ni kunyatitisa ni kubona kuli mokuyahiwa kikai. Masheleñi amañwi nasebelisizwe mwalipatisiso. Halunze lubulela masheleñi asa siezi seli alikana bolule bamashumi amabeli kabasupile (N$27 million), mi nafilwe kwalikolo la tuto. Fa purojekiti seli mwamazoho akatengo ka National Planning Commission ni likolo la tuto, lipapali ni sizo. Lusa libelezi. Kitaba feela yakuketa muyahi kuli aeze musebezi.”

Naekelize kuli masheleñi ane asulilwe naswanela kuwubela likolo zetalu, ili Nankuntwe, Mpukano ni Muzii. “Halutalima masheleñi aliteni, hakwani likolo zetalu. Mwendi halukala ni Mpukano kakuli kiye nyinyani,” neku elelize Sampofu. Mubusisi naize kunanula mitunda ya likolo kikwabutokwa, kakuli kuka bapala kalulotuna mwakutatulula butata bwa muunda. “Kakuya kapatisiso yene ezizwe, kimutunda olika liñokolwa ze myanda yemine (400 square metres) ona ni kuyandululwa. Kutoloka kuli nihaike minzi yeli bukaufi bakona kututela famutunda wasikolo nako ya muunda,” naekelize.