[t4b-ticker]

Iiponga yOomoondjila Oya Shuna Pevi Noopelesenda 40

Home Archived Iiponga yOomoondjila Oya Shuna Pevi Noopelesenda 40

WINDHOEK

Oshiketha shIiponga yIihauto (Motor Vehicle Accident (MVA) Fund) osha kundaneke egwopevi lyiiponga yomoopate noopelesenda 40% pethimbo lyomafudho gokomumvo ano gehulilo lyomumvo 2007 oshowo etameko lyomumvo 2008.

Shika osha kundanekwa kOmunambelewa Omukuluntu goMVA, Jeremia Muadinohamba moonkundathana dhe noshifo shika mOmaandaha.

Muadinohamba okwa holola eiyuvonawa lye kegwopevi lyomuyalu gwomaso niiponga yiihauto.

Muadinohamba shika okwe shi talela mekuthombinga nelongelokumwe mokati kaayehe ye na mo ontumbu miikonga yokukondjitha yiiponga nomaso haga etwa kiihauto moopate dhomoshilongo. “Otwi ilonga okulongela kumwe noshizemo oshi li hwepo. Shaalula oshi na ondjambi,” osho omunambelewa omukuluntu goMVA ta ti.

Okwa gwedha ko kutya oshikonga Xupifa Eemwenyo osha tseyika nawa ngashingeyi noshigwana osha yamukula nawa pakwiiyutha kooveta nomalandulathano gomoondjila pethimbo taya longitha oopate dhomoshilongo.

Oshikonga shika tashi lalakanene okuhupitha oomwenyo nokushunitha pevi iiponga yomoondjila osha tamekele petameko lyomafudho gokomumvo. Osha mono omayambidhidho okuza kaayambidhidhi ye li 77 noshimaliwa shokapandi koomiliyuna ne (N$4 million) osha longithwa moshikonga shika.

Oshimaliwa shoomiliyuna ne osha mbalipala pakuyeleka neyambidhidho ndyoka lya gandjelwe dhomumvo 2006/7 shoomiliyuna mbali shi nasha noshikonga shEgameno lyOmoondjila – Xupifa Eemwenyo.

Namibia oku li shimwe shomiilongo iishona mbyoka yi na oondjila noopate dhi li nawa, ihe oondjila dhika odha ninga iiyetithi yomaso kaaniihauto oshowo aalongithi yalwe.

Ooveta dhoka hadhi ungaunga niinima ya guma elongitho lyoondjila, enyolitho lyiihauto, omakonakono gaahingi niihauto, omadheulo gaahingi nago ohaga ningwa, ndele okwaaiyutha kooveta nomalandulathano kaaniihauto okwa vuka.

Omapekapeko ngoka ga ningwa koMVA mo 2006 oga ulike kutya okuhinga kohi yondungo oshowo ondapo yepitilila oyo yimwe yomiiyetithi yomaso moondjila dhomoshilongo.

Iiyetithi yilwe oya kwatela mo omaipumo miinamwenyo oshowo elongitho lyooselula manga omuntu ta hingi, omanga omatopo gomagulu nokusineya pokuma inapu pitikwa okusineya nako ku li kwa vuka, omvulwe nomaloli guusiku oya etitha iiponga yoopelesenda 26.

Oshikundaneki – Nampa mOmaandaha osha kundaneke iiponga ashike yi li 635 yomataaguluko goompango dhomoondjila moshitopolwa shaKhomas pethimbo lyomafudho gokomumvo pakuyeleka niiponga 1 512 momumvo 2006/7.

Shi ikwatelela komiyalu dhoka dha gandjwa kOpolisi yaNamibia, oshikondo shoondjila osha ulike iiponga 254 yokuhingilila momumvo 2007/8 pakuyeleka niiponga 176 mo 2006/7.

Oshikondo shaMuni gwaVenduka, Oshikondo shOondjila, Oshikondo shEkondololo lyOkoongamba, Oshikondo shUuntshitwe oya kwathele Opolisi pethimbo lyoshikonga. Iiningwanima 62 oyoondalayiva dha adhika kaa dhi na omikanda dhawo dhokopate, omanga iihauto 35 ya hingwa kaa yi na uuthemba wokopate.

Omiyalu otadhi ulike kutya aahingi 13 oya adhika taya hingi inayi imangela mo, omanga aantu yane ya kwatwa taya longitha uuselula manga taya hingi.

Olopota otayi ulike wo iiningwanima 19 yelondeko sha pitilila, omanga iiningwanima ine (4) yi nasha nokwaaiyutha komandhindhiliko gomoondjila.

Momumvo 2006 okwa lopotwa iiponga yomoondjila 565, aantu 96 oya sile, ye li 166 ya monene iiponga yi nyanyaleka, yakwawo 212 ya mona uukwalumuna uushona.

Omunambelewa Omukuluntu, Inspekta mOpolisi yaNamibia, Ralph Ludwig ota ti moNamibia omu na iihauto yi li 230 000 omanga oopate dhi na uule wookilometa 54 000.

Omuyalu gwiihauto ohagu koko noopelesenda 12 komvula, omanga omuyalu guuwindji waantu hagu koko ashike noopelesenda mbali.

Pauyelele wOlopota yOmaipumomumwe gOmoondjila momumvo 2005, otaku tengenekwa kutya muule woomvula 20 twa thinda, omuyalu gwiiponga moNamibia otagu ka ya pombanda noopelesenda 65, okuninga shila tapu kongwa omikalo dhontumba dhokukwata moshipala iiponga mbika noku dhi tula miilonga nedhiginino. Muadinohamba ota ti oMVA oshowo aayambidhidhi yalwe natango oye na okuvuta po omushingo gumwe gokulalakanena eshunithopevi lyomuyalu gwiiponga yomoondjila omumvo kehe.

Kakele, Uuministeli wIilonga, Ondalasipota nOmakwatathano owo tau ka utha hugunina oshilalakanenwa shomumvo kehe. Oshikonga Xupifa Eemwenyo shomumvo 2007/8 otashi tsikile sigo etiyali lyoshiwike tashi ya.

Muadinohamba ota ti oshikonga osha tameka okugandja iipambuliko nonando ope na ompumbwe yoonzo. Xupifa Eemwenyo okwa tulilwe miilonga momumvo 2006 nelalakano okushunitha pevi omaso niiponga yomoondjila moshilongo.