Auleria Wakudumo
Ovakalimo vomodoolopa yaShakati osho yo odoolopa yaNgwediva ova holola kutya ova loloka okukala tava henuka oimuna modoolopa oyo tai li po nokunyonauna oikunomwa yavo.
Tava ti omaumbo avo ohaa nangalwa a dingililwa keengobe, odo hadi fiye omapumba unene poivelo yeehofa davo, mo modoolopa omu na yoo oingulu neembwa tadi pashiyona ngaashi da hala.
Omukalimo womOshakati umwe okwa shivifila Kundana kutya poshivelo sheumbo laye paife opo pa ninga oshuunda sheengobe.
“Shamha ashike la toko, doo eengobe ode ya okunangala poshivelo sheumbo lange. Eshi to ka penduka ongula inene to i koilonga, ou na okushinga po eengobe tete poshivelo opo u dje meumbo,” ta ti.
Omukalimo womEkuku okwa hokolola kutya oshinima shoimuna ova kendabala oku shi nyenyeta kepandja loWhatsapp oko ku na yo novanhu ovo va kala pEkuku nEhenye manga inali ninga odoolopa.
“Umwe okwa nyamukula kepandja vati fye ava twe ya po ofye twa shinda eengobe shaashi opo twe di hanga opo. Kepandja oko oku na novanailonga vomelelo laShakati, ndele ohava kala ko oshike va mwena ihava nyamukula ngeenge ovakwashiwana tava tanguna,” omukwashiwana umwe ta ti.
A lulilwa
Omupopiliko welelo lodoolopa yaShakati Katarina Kamari okwa holola kutya elelo lodoolopa yaShakati nalo ola limbililwa komwaalu woimuna modoolopa.
“Otwa didilika kutya ovanaimuna vomomikunda edi da dingilila Oshakati ohava lifa vali oimuna yavo fiyo omodoolopa va manguluka. Eshi ohashi eta oiponga yoihauto, nokovanhu modoolopa osho yo omaliko ovanhu taa hanaunwa po koimuna,” Kamari ta ti.
Kamari okwa weda po kutya oimuna ohai monikifa yo odoolopa ya kaka nokushunifa ongushu yayo pedu.
“Elelo lodoolopa yaShakati oli na oshiunda oko hali tula oimuna oyo ya hangwa modoolopa, ashike shaashi oimuna oya ninga ihapu, oshiunda osha yada manga oimuna,” Kamari ta ti.
Nande ongaho, Kamari okwa ti otava twikile okufutifa oovene voimuna oyo ya tulwa koshiunda shelelo lodoolopa opo va mone oimuna yavo voo tava twikile okutula ko oyo tai hangwa tai tavakana nodoolopa aishe.
Elelo lodoolopa ola yandja oilonga yopokafimbo kovafita voimuna vane opo va kale tava shingi mo oimuna modoolopa.
Odoolopa otai ka katuka vali onghatu yopombada eshi tai ka yandja oshilonga eshi kehangano lonhumba okukala tali kwata ko oimuna aishe tai ka hangika monhele yodoolopa.
Elelo lodoolopa otali ka katuka onghatu yopombada okukwashilipaleka kutya ovanaimuna ava hava efele oimuna yavo modoolopa ova pewa ehandukilo lopombada.
Otwa hala yo okuwedela oshimaliwa osho hashi futwa nale ngeenge omunhu ta ka tala ko oimuna yaye koshiunda shodoolopa.
Kamari okwa ti eshi otashi ningwa okuamena ovakalimo nomaliko avo modoolopa osho yo okukwatela po ongushu yodoolopa.
Ongwediva
Omupopiliko wodoolopa yaNgwediva, Ottilie Shingenge okwa holola kutya oimuna inai pitikwa okukala ile okulifwa modoolopa koveta yomalelodoolopa.
“Eshi oshi li koshi yokatendo kokukelela oimuna meedoolopa haka ifanwa Animal Pound Regulations, oka-23 komomudo 1992,” Shingenge ta ti.
Shingenge okwa weda po kutya oimuna otai dulu okunyonauna omaliko ovakalimo ngaashi omaumbo, oimeno naikwao ya wedwa po.
“Oimuna otai dulu yo okueta oiponga. Kakele kaashi, oimuna modoolopa ohai shundula nokushunifa efano lodoolopa pedu kovakalimo novatalelipo naavo ve na ohokwe okutota eengeshefa davo modoolopa,” Shingenge ta ti.
Ovakwashiwana otava indilwa va tonatele oimuna yavo opo iha idililwe koshiunda shelelo lodoolopa osho tashi ka etifa va futifwe.
Kape na oulifilo
Meenghundafana naKundana, ovanaimuna vomomikunda da dingilila odoolopa yaNgwediva nOshakati ova holola kutya ohashi kala shidjuu okutonatela oimuna ngeenge tava lifa moyana unene tuu paife eshi i hadi omeva.
Mateus Ngenoveno omukalimo womomukunda Okahenge nomutonateli woimuna okwa holola ta ti oha shingi oimuna yavo opo a ka life koshana shokEhenye.
“Ohandi shingile oimuna kEhenye opo ashike i kale ya manguluka okulinyenga eshi handi lifa. Peumbo ito lifa po noupu shaashi kape na oulifilo wa wana. Ohandi kala yo nda tila okuefela oimuna modoolopa shaashi elelo lodoolopa otali dulu okukwata ko oimuna yetu, ”Ngenoveno ta ti.
Ngenoveno okwa ti ohava futifwa N$100 mongobe ngeenge oimuna ya kwatwa ko ndele tai idililwa koshiunda shelelo lodoolopa yaNgwediva. Omukalimo womOmatando 2 okwa holola ta ti nonande exumokomesho la fimana nola pumbiwa moshiwana, elelo lodoolopa nali tale ovanaimuna shaashi oli li koshi yedu lokomikunda.
“Ovakwashiwana vahapu ova landifa po omadu opo elelo lodoolopa li dule okuxuma komesho. Eshi ohashi kala shidjuu kufye ava twa fyaala po shaashi oulifilo owa ninga odoolopa paife,” ta ti.
Odjonghundana imwe oya shivifila Kundana kutya oimuna inai pitikwa okulifwa yo popepi nopate nova pewa eemeta 500.
Wapalekeni eedoolopa
Nonande paife tava kondekele oimuna yavo momakove, okwa ti ohashi kala shidjuu unene pefimbo lokwenye eshi kuhe na omwiidi.
Ovakwashiwana vamwe ova indila elelo lodoolopa yaNgwediva nOshakati opo li kwashilipaleke kutya eedoolopa oda yela nomwiidi aushe owa kunghulwa mo.
Eshi ovakwashiwana ova ti otashi kwafele okukaleka oimuna kokule shaashi vati ohai kala ya hokwa ko molwoulifilo oo u li mo.
“Oimuna ohai hokwa poima pe na omwiidi wa wana, onghene ngeenge modoolopa omu na omwiidi ohashi kala shidjuu okukelela oimuna efimbo olo,”.