Jazema Hangero

Omunavingongo ngu hupira mehi eraranganda Otjauana, Charles Kakomee-Tjeja, u rihupisa nokuwonga ovitenda morupanda kokutja me rikareke ko nomuinyo pendje nokuundja oviungura komundu warwe poo kohoromende. 

Kakomee-Tjeja ma tja oviungura vyokomake vya kwatwa mombinḓu. 

Ihe omunene aa hongo omahoro, Ihe omukwate aa hongo omahoro nozongwinya pamwe nokunyosa ovitenda wina. Otjomundu ngwa tarerere ovanene ve, oviungura mbi vye mu pa ombango navi nyomokisa onḓero yokuhorera kuwo. Ne kerihonga ovimemwa noviungura vyokomake ponganda onene yomahongero mehi ndi Otjauana (University of Botswana). 

Kakomee-Tjeja u nyosa ngamwa otjiṋa povitenda, u ungurira ponganda pOcharles Hill posi ya omundu ngu notjiṋa tji ma vanga okukaungurirwa ngamwa keri mouparanga wouye u yenena okuyenda wina. 

Omatokero nge muna okutoora ovitenda okuza poruveze rumwe okutwara ku rwarwe. Tjazumba omikoka mbiri pokati komahi vi ve remanisa kutja ave ha yenene okuungura oupupu ku novandu mberi komahi varwe orondu omirari vyokukapitisa oviṋa mbi va ungura omire otji vi ve urisa ngandu tji wa teka ombango. Kakomee-Tjeja ma ningire ozohoromende za Afrika nouye okukara nomirari omipupi mbi mavi tjiti kutja omarandisasaneno pokati komahi yerire omapupu orondu nai ye ve ngundiparisa nokurira ozongwehe nḓe ve handa kutja ave ha i komurungu. 

Okupata ma ningire omitanda okuyandja ombango noiri kungamwa otjiṋa tji ve nonḓero natjo. “Arikana kweṱe mbu tu noviyandjewa ngatu rihupise noviyandjewa vyetu, oviyandjewa pu vi ri oviwa kaviṋa tjinene mbi hepa omahongero,” ma tja na weza kutja omahongero omundu ngu ma hepa ouonga wokutjiwa kutja otjimariva matji hiti vi atji piti vi, rumwe okurihonga ovinyoko vyomaraka tjiva kokutja u tjiwe okuungura ku novandu vomaraka warwe.

Okutja kangamwa ngwa munu ouṋingandu wosikore nga kondjise nu ngwa pewa otjiyandjewa tjokuungura poo tjokumema oviṋa nge rihupise na tjo, tjinga atjiri otjiṋa tji matji mu pe oruyaveze oruwa.