New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Evakepo lovanhu la ninga oshimbide noupika wakula moNamibia

Evakepo lovanhu la ninga oshimbide noupika wakula moNamibia

2023-07-31  Taimi Haihambo

Evakepo lovanhu la ninga oshimbide noupika wakula moNamibia

OSHIKANGO - Ovakalimo vaShikango moshitukulwa shaHangwena, ova handjakana oshivike sha dja ko opo va dule okudimbuluka efiku levakepo lovanhu moNambia oshoyo Africa aushe.

Minista yopashiwana, ekwatafano lopaiwana  Netumbo Nandi-Ndaitwa, okwa tumbula kutya evakepo lovanhu moNamibia ola ninga oshimbide noupika wakula mefimbo lonena.

 Okwa twikila kutya olopota ya dja ko UNDOC oya hokolola kutya lunga ovanhu vafika p 450 000 vaninga oihakanwa yevakepo.

Ovaningi voimbuluma yoludi eli ova konekiwa mounyuni vafika po 300 000 okudja momudo 2003 fiyo 2021.

Nandi-Ndaitwa okwa twikila kutya evakepo lovanhu ola didilikwa ta li xwaxwamekwa koinima ngaashi omakuyunguto noita mounyuni, elunduluko longhalo yomhepo, oluhepo, oku   hena oilonga, oshoyo oku hafikifa pamwe omauxupilo momidingonoko dayooloka. “Ohatu kendabala oku nghonopaleka eeveta daNamibia opo oimbuluma yoludi eli imone exulilo,” Nandi-Ndaitwa ta ti.

Martha Mbombo omuwiliki womisteli woukashike kookanhu okwa yelifa kutya nonande patulwa eeveta dihapu ngaho, ovanamibia onghee ngaho ve li oihakanwa yekwatepombabyona unene tuu ava ve li moluhepo. 

Okwa twikila kutya oihakanwa ihapu ovava inava mona omhito yelongo laxuma komesho oshoyo ava veli ombinga yomihoko dalyatelwa pedu. “Oomeme nounona, unene tuu oukadona  ve li oihakanwa shaashi ohava longifwa oilonga yokeenghono, nokuya moixulo shiheli pahalo lavo,” Mbombo ta ti.

 Okwa twikila kutya omushangwa hokolo waAmerica wo 2022, owa hokolola kutya Namibia osho odjo yevakepo lovanhu okupitila momashiivo opamalungula.

Omishangwa oda yelifa yoo kutya omuvalu muhapu ounona voukadona noumati ava hava kakonga oilonga komikandi tava kongo omauxupilo moilonga yokulifa oimuna, okulandifa momapandavanda oshoyo okulonga momaumbo.  Mbombo okwa tumbula kutya epangelo opamwe novakufimbinga valo olakatuka onghatu mokukandeka omaupyakadi aa okudja mo 2010 fiyo onena.  

Okwa yelifa yoo kutya oimbuluma ili 101 oya lopotwa moNamibia, 38 otai konakonwa, 24 oili komangu ya teelela epangulo, itano oya fika kombelewa yomukulunhupanguli noimbuluma 34 oya tokolwa.  Oihakanwa 60 oya pewa omayambidido, vamwe ova aluliwa komaumbo nokoilongo yavo. Ovanambelewa 35 ova lopotwa yoo vapewa omadeulo mokuungaunga noihakanwa yevakepo lovanhu.

“Eenhele dili nhatu natango domalukalwa doihakanwa yevakepo lovanhu oda tulwa pamufika wopashinanena, nondunge faneko (2023-2028) mevakepo lovanhu otai tulwa moilonga pambelewa nena,” Mbombo ta ti. Ominista youkwashike kookanhu Doreen Sioka okwa tumbula kutya oministeli  oya tula ondunge faneko moilonga yokutwikila nokupashula ovanhu, okunghonopaleka eeveta, okukonga omikalo dipe dokulonga noimbulima yoludi eli, oshoyo okuyandja omakwafo dingi kwaavo vaninga oihakanwa.

taimihaihambo2000@gmail.com


2023-07-31  Taimi Haihambo

Share on social media