New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Omahepeko taga ningilwa oshigwana shAayelele mOhangwena ga vuka

Omahepeko taga ningilwa oshigwana shAayelele mOhangwena ga vuka

2022-07-07  Aletta Shikololo

Omahepeko taga ningilwa oshigwana shAayelele mOhangwena ga vuka

Aletta Shikololo

Okongo –  Aaleli miitopolwa pamwe naanambelewa yepangelo oya kenyanana kiimbuluma tayi yi pombanda, osho wo okatongotongo nomahepeko galwe taga ningilwa aayelele kAawambo moshitopolwa shaHangwena. 

Olundji aayelele moshitopolwa sha tumbulwa pombanda ohaya taalele omahepeko, iimbuluma, okudhengwa, omakwato koonkondo osho okukengelelwa pashimaliwa, hashi ningwa kAawambo, ngaashi sha tothwa mo kuEster Nghitotelwa ngoka omukalimo, ye omulongisikola gwoshikunino pOmundaungilo San Community Centre. Omukwatheli gwaayelele mboka haya kala mEendobe San Community Centre, Rachel Nekongo, okwa li a yambidhidha omapopyo ngoka. 

 

Elongitho nayi lyoshimaliwa

Nghitotelwa okwa ti nonando epangelo ohali ningi oonkambadhala dhokuhwepopaleka onkalo dhomihoko dha mona iihuna, okupitila mooprograma dhoshikukuta osho wo okuya pa omayambidhidho goshimaliwa, aakalimo mboka kaaye shi yomihoko dha mona iihuna ohaya yugu yakwawo okashona hoka taya pewa kepangelo. 

“Eshongo limwe enene lya taalela aayelele olyo ekengeleledhi lyoshimaliwa. Aawambo ohaya yaka po iinima yaayelele. Ohaye ya kwatele ko openzela moka haya ti otaya kwata nawa oshimaliwa shawo. Ohaya ula aayelele yamwe kutya aantu yawo, shah ala okutya oya fa oyo ooyene yawo,” Nghitotelwa ta fatulula ngaaka.

Ta popi kwaamboka haya mono okashona kopenzela, nokuulema, Nekongo okwa ti mendiki moka mu na aayelele ye vule 80 omu na ashike gumwe oye ha kwata iimaliwa ye mwene. Yakwawo ohaya kwatelwa ko kaapopi yelaka lyoshiwambo.

“Yamwe kaye shi kutya ohaya mono ingapi, shoka hashi gandja ompito  iimaliwa yawo yi longithwe nayi.”

Ta ti konima sho ya kwatela ko aayelel, yamwe ihaye yi gandja omnga yamwe haye yi longitha okulanda iikunwa ngaashi otombo.

“Uuna aayelele ya pewa oshikukuta shawo, Aawambo ohaye ya kutha iikulya yo taye ya pe otombo. Sho aayelele ya pumbwa iikulya, yo otaya gandja iikulya mbika kondilo, shoka omathimbo gamwe hashi ya tula moongunga. Esiku lyopeenzela ihaya jala nasha oshoka oshimaliwa oshindji otaye shi futu oongunga dhawo dhiikulya notombo,” ta ti ngaaka.

 

Omakwato koonkondo nomahepeko gopaihulo

Nghitotelwa ta ti eshongo ekwawo omakwato koonkondo nomahepeko gopaihulo, taga ningilwa unene uukadhona womuhoko gwAayelele.

“Aalumentu yAawambo ohaya ningile omahepeko uukadhona mbuka, owundji wu li nokuli koopilimasikola. Uuna uunona mbuka wa pewa iilonga momagumbo gawo, ohaye wu mitike po yo taya ipatana omapunda . Onkene uukadghona owundji woshigwana shAayelele owu na uunona waa na oohe nuunona wawo owundji kawu na oondokumende ngaashi oonzapo dhomavalo. Uuna ya mita, ihaya shuna we kosikola,” ta popi ngaaka kombinga yuukwatya wAayelele.

 

Elongitho nayi lyomalovu

Sha ikolelela kuNekongo, uupyakadhi mboka wa taalelwa kAayelele mOmundaungilo owa faathana nomaupyakadhi ga taalelwa kAayelele komahala galwe gi ili moshilongo. Ta ti aayelele momudhingoloko gwe oya taalela wo omahepeko galwe, mwa kwatelwa okukuta aanina miilonga nokufuta oondjambi dhi li pevi. Aanona aashona y li poomvula 10-11, aakokele naakulupe ohaya longo iilonga yomomagumbo, momapya nosho tuu taya futwa ondjambi yi thike poN$20.00.

“Aantu otaya dhilaadhila kutya aayelele ihaya ilongele, ashike ohaya ilongele, uupyakadhi owo mboka kutya otaya thiminikwa  okulongela Aawambo yo taya thigi po omapya gawo, taya futwa iimaliwa iishona nenge taya pewa omalovu onga ondjambi yiilonga yawo,” ta ti ngaaka.

 

Ompumbwe yelongo

Nekongio ngoka a longo pendiki lyAayelele okuza mo2005, okwa ti okwa ndhindhilike kutya aayelele oyendji inaya dhimbulula natango omahepko ngaka haya ningilwa, oshoka inaya tseya uuthemba wawo.

“Kaye shi kutya shoka taya ningilwa oshinima sha puka oshoka kaye na oonkalamwenyo oohwepo, inaya longwa. Elongitho nayi lyomalovu owo uupyakadhi wumwe ye na,” ta ti ngaaka.

Nekongo okwa indile epangelo opo lyi kale nokugandja omauyelele ga pumbiwa komihoko dha mona iihuna.

 

Ompumbwe yiilonga

“Otandi pula epangelo osho wo aanangeshefa ya tale kekuto miilonga lyaayelele. Out na aayelele oyendji aagundjuka ya pumbwa iilonga ngaashi yokoopaleke, nenge okulonga moositola, yamwe oya pumbwa elongo
lyopaungomba. Shika otashi ya kwathele ya ithikamene yoyene moshigwana,” ta ti ngaaka. 

Aayelele oya tula omalukalwa gawo miikandjoogololo ya yooloka ngaashi mOkongo, Epembe, Oshikunde, Ondobe, Eenhana nOmundaungilo.

Momakwatathano gopagodhi ga ningwa koshikundaneki oshimwayina naashika(New Era), omunambelewa gwehumokomeho lyaayelele moshitolwa  shaHangwena Tomas Puleinge okwa ti ombelewa ye melongelokumwe nopolisi yaNamibia, noongundu dhilwe, ohayi ningi iigongi opo ya uvithe ko oshigwana kombinga yonkalo yaayelele.

Nonando haku ningwa iigongi mbika, okwa ti aayelele oyendji ohaya tindi okukala miigongi mbika oshoka kaye wete ongushu yawo.

“Uupyakadhi mbuka otu wu shi notatu longo twa tula ombunda moshihwa okukeelela iimbuluma yoludhi ndoka nokuhwepopaleka onkalamwenyo yAayelele. Iikumungu ngaashi okukuta aanona iilonga nomakwato koonkondo oya pumbwa okukandulwa po,” ta ti ngaaka.

“Out uvite kutya aayelele oyendji moshitopolwa kaye shi uuthemba wawo naashika oshinakugwanithwa shetu okushilipaleka kutya otaya mono omauyelele, otaya longwa nokupewa oondjila dhi li mondjila ya landule. 

Oshiholela, aakadhona oyendji aagundjuka ohaya kwatwa koonkondo ashike kaye shi kutya omuyonena ya ningilwa ekwato koonkondo. Otatu ka liondodha wo, nokutseyithila oonakulonga iimbuluma mbika opo ye shi hulithe po, notatu key a katukila onkatu,” Puleinge ta ti ngaaka.

– ashikololo@nepc.com.na


2022-07-07  Aletta Shikololo

Share on social media