New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Taku dhimbulukwa Fidel Castro

Taku dhimbulukwa Fidel Castro

2018-11-30  Staff Report 2

Taku dhimbulukwa Fidel Castro

Ishtiaq Ahmed 

Onoluhodhi olunene sho nda uvu onkundana yeso lyomutotipo gwaCuba omunanena, Comandate Fidel Catstro. Kaagundjuka oyendji, otashi vulika edhina lye lyi kale inaali tseyika nawa, ashike kutse mboka twa kala nokukonga omikalo ndhoka tadhi pingene po onkalo yeliko yi li momake goohandimwe, Castro netangalalo lyaCuba oya li aakumiki. Mbaka oya li ya palamene epangelo lyuukayamukulwa lyaFulgencio Batista- ndyoka lya li lya kwatelwa komeho kofamili tayi dhengele ondhi pomeho ndjoka ya monitha aantu iihuna nokulongitha omamambandameko okumonitha aantu iihuna mboka ye li ompinge nayo, omanga tayi mono eyambidhidho lyaUnited States. USA okwa tameke okutala ko mboka aatssindumbo nepangelo onga aantu ya nika oshiponga konima sho yu umba ko Batista koshipundi. Opo ihe Castro noohailwa pamwe naye ya ligamene kuukomonisi, nosha li Soviet Union ngoka a li e ya yambidhidha. Fidel Castro,

Ernesto “Che” Guevara nayakwawo oya li ya ningi omalunduluko ogendji noya li ye eta po oshilongo shoka she shi pondola moku eta po oonkalo oombwaanawa dhonkalamwenyo osho wo elongo nuuhaku woshali kaakwashigwana yasho. Pethimbo lyoomvula 1970 nasha, aaiyambi Aacuba oya lwa miita yekondjelomanguluko moAfrica, ngaashi okulwitha uukoloni wAaputu moAngola. Mbaka oya li ye li shawo shi ili, inaya fa aatoti po yoSoviet Union naChina, aakomunisi yaCuba oya li ye shi okuninga eyooloko pokati kelongitho lyoonkondo shi li mondjila nelongitho lyoonkondo pambambo. Onkene, elongitho lyoonkondo olya li ashike hali etwa mo onga omukalo gwahugunina ngele omikalo dhilwe dhopambili okukandula po uudhigu odha hulile muunyengwi.

Neso lyaCastro, omuleleli gwahugunina omunankondo ngele tashi ya koongundu dhi li ompinge tadhi kondjele uuthemba womuntu, ndhoka dha koko pethimbo lyetangalalo lyomoRussia lyomo1917 ngashingeyi a ya. Uuthiga wuunyakwa we otawu tu pe omukumo tu tsikile okukondjela uuyuni wu na uuyuuki. Aantu ngaashi ngame, mboka twa li oontaliyiho sho America a mboma po iilongo ngaashi Vietnam, Laos naCambodia, osho wo eyambidhidho lyawo lyomatanga gomathipambinzi moLatin America noIslamists muuzilo wopokati, otu shi kutya pethimbo lyiita iitalala USA ina kala e na ko nasha nuuthemba womuntu. Konima yiita yuuyuni, USA oye ongangala onene ngele tashi ya komiyonena niimbuluma yi li ominge nuuntu womuntu. Kasha li omukomonisi ngoka a tula po International War Crimes Tribunal Against US muAsia lyokuumbugantuzilo ashike li gumwe gomwaamboka ye li ompinge nuukomonisi, Sir Bertrand Russell. Oshoshili kutya iimbuluma ya longwa komapangelo guukomonisi nago naga kondemwe wo. Ashike ihandi zi moparadise yomagoya. Onda li ontaliyiho nkene iita iitalala ya li koombinga adhihe mbali nosha li iilongo iipe yuuyuni mbyoka ya li ya zi muukoloni, ya thiminikwa yi hogolole oombinga, shoka oyindji ya ningi pamukalo gwontumba nenge gwongandi. Onda lundulula okuza komukalo gwa mangwa okuya kuudemokoli mboka tawu popile uuwananwa wopankalathano. Ashike, shoka inashi ninga ndje ndi taambeko US onga omuleli gwomukalongundu nguka. US ota yambidhidha omutondi ngele oshi li muuwanawa we mwene – opuwo. Fidel Castro okwa li a katuka onkatu a pe aantu ye emanguluko okuza komukayamukulwa  ta yambidhidhwa kAamerica. Castro okwa li a thindilwa a egamene kuukomunisi omolwa omisindalandu dhaAmerika uuna ta longo niilongo yopondje. Konima sho epangelo lyuukayamukulwa lyu umbwa ko koshipundi nomaliko galyo ga kwatwa ko, shika US okwa li e shi tala ko kutya osho uumbangi kutya Aacuba mbaka taya kondjitha epangelo aatumwa yuukomunisi.

Osha li sha faathana nAabritain MI6 noCIA ya li yi imanga kumwe moku umba ko Mohammad Mossadeq gwaIran osho wo yalwe, shoka sha li sha pe Aacuba mbaka aagundjuka ya konge ekwatho koSoviet Union. Uusosialise ou na ngaa oondunge dhokukala wa palathana nuukayamukulwa. Onkene ngame ondi hole uudemokoli wuusosilise ngaashi mboka wu li moSweden oshoka ohawu lumbakanitha emanguluko nuuthikepamwe, wo owu na ondjambi kumboka taya longo nuudhigu ashike otawu kwashilipaleke wo kutya kape na ngoka ta gu mo monete yegameno ngele tashi ya kuuhupilo ndjoka ya pumbiwa kukehe gumwe. Ombinga ndjika yuudemokoli wuusosialise owo dhingi. Ashike ngele otatu popi kombinga yaantu taya hepekwa nota ya kambadhala okuza mo mondjedhililo yoluhepo, uusosialise owe shi pondola mokugandja oompumbwe ndhika mokugandja omuthika guuntu.

Fidel Castro nookuume ke oya kondjela emanguluko lyaantu yawo. Mokutunga po Cuba, Castro okwa li a longitha uukayamukulwa ngaashi naanaa uudemokoli awuhe we shi ningi pontsapo yawo. Ashike okwa li a kaleke po omukalo gwonkalonawa ngoka gwa tyapulwa kaantu mboka ya mona iihuna. Okuza mo2014, ope na aaniilonga yoshikondo shuuhaku Aacuba  ye li 50 000 taya kwathele iilongo 66 muuyuni. Aanuunamiti yaCuba oya dhana onkandangala mekwatelokomeho lyokukondjitha omukithi gwEbola muuninginino waAfrica. Shi ikwatelela kiigwanahangana, mo2013, oomvula ndhoka omuntu a kale a tegelelwa a kale nomwenyo moCuba odha li oomvula 79. Shika osha tula Cuba ponomola 44 muuyuni nonomola ontine miilongo yaAmerica, e li ashike konima yaCanada naChile. Cuba okwa ningi oshilongo shotango mokukandula po thiluthilu etaambathano lyomukithi okuza kuyina okuya kokanona ke li meopunda nenge pethimbo ta ka valwa ngele tashi ya koHIV nendongo. Shika osha li sha fuula ehangano lyuundjolowele muuyuni (WHO). Fidel Castro okwi ithikamena ongomuleli oshoka okwa tinda ethiminiko tali zi koUS nokwa kaleka oshilongo she shi ithikamena. Shoka kusho shene esindano enene pethimbo lyetu. – Fair Observer 

Ishtiaq Ahmed oku na onzapo yoPhD mOpolitika okuza koStockholm University hoka a longa okuza mo1987-2007 nokwa li a yi moshipundi shevululuko onga omupolofesa. Oshinyolwa shika osha li sha shangwa tango muNovember 2016, nosha li sha nyolululwa moshituthi oshitiyali shedhimbulutho lyeso lyaFidel Castro.


2018-11-30  Staff Report 2

Tags: Khomas
Share on social media