New Era Newspaper

New Era Epaper
Icon Collap
...
Home / Uuministeli tau tsikile okugamena aantu niinamwenyo

Uuministeli tau tsikile okugamena aantu niinamwenyo

2022-08-15  Victoria Kaapanda

Uuministeli tau tsikile okugamena aantu niinamwenyo

Uuministeli womindhingoloko iihwa nomatalelepo owa ti, otau longo nuundhiginini okugamena oomwenyo dhaantu niimuna, koonkoshi.

Shoka okwa li ye shi popi konima anuwa ya li ya mono omanyenyeto okuza moshigwana kutya oonkalamwenyo dhaakwashigwana  oshowo iimuna yawo odha taalela uupyakandhi woonkoshi.

Omugandji gomauyelele muuministeli womindhingoloko iihwa nomatalelepo Romeo Muyunda okwa ti, uuministeli owu li ompinge naashoka kutya, kauna shoka tau longo okukeelela mwenyo dhaantu oshowo iimuna.

“Uuministeli owa kutha oonkatu dha yooloka okukondolola noku gamena oonkalamwenyo dhaantu niimuna, oshowo okuningilwa omiyonena koonkoshi,” ta fatulula ngaaka.

Ta gandja oshiholelwa kutya, uuministeli owa kutha oonkoshi, (NPL-27)okuza kOmatendeka dha falwa kehala lyiikalekelwa, konima onkoshi yimwe kwa li ya ndhipaga oondongi mbali oshowo iimuna yi li iyali kofaalama yimwe muJuni.

“Ita tu hulitha okugamena oomwenyo dhaantu oshowo ndhiimuna. Shoka tashi tokolwa, okugamena oomwenyo otashi tulwa miilonga mbala,” ta ti ngaaka.

Ta gwedha po kutya uuministeli natango owa gongele oonkoshi ndhi li 35 kuuninginino mbugantu woshilongo.

Ta ti, ndhoka oyendhi gongelele okukondolola oshowo okwiilonga onkalo dhoonkoshi oshowo nkene hadhi ihumbata opo ya shuwe nkene yena okugamena aantu niimuna.

“Iitayi yuuministeli womindhingoloko, yokoOpuwo, Sesfontein, Grootberg oshowo Khorixas oyena osystem tayi ithanwa Early –Warning System Rovers, ndyoka ya mangelwa kiihauto, okukwathela aanilonga ya lopotelwe mbala uuna pwa holoka sha,” ta gwedha po ngaaka.

Muyunda okwa tothamo wo kutya oonkoshi ndha thika 100 odha li dha dhipagwa po kati komimvo 2021 oshowo 2022 shina sha nehanagulo oshowo okulongela oshigwana oshowo iimuna omiyonena nenge omandhipago.

“Nonando ongaaka iipotha oya patululwa, na yamwe oya mangwapo. Uuministeli owa ti kapena nando omuntu ena uuthemba okundhipaga iiyamakutu, omanga iinewu pewa kuuministeli womindhingoloko.

Ta ti, iilonga mbyoka ohayi longwapo kaanambelewa yuuminsteli.

Ta ti, oomwendhi dha piti, onkoshi yimwe oya li ya dhipagwa kuuministeli sho ya li ya ponokele ofaalama yimwe, nokulya po iimuna yi li 13, ombwa oshowo oondjuhwa, momudhingoloko Anabeb moKunene.

Ta gwedha po ta ti, oonkoshi ndhoka kaadhi na oonkondo kudho dhene, nenge tadhi ehama nando ohaye dhi dhipaga.

Muyunda ta ti, natango oya dhipaga onkoshi yimwe momudhingoloko Mbakondja, kwa li yaa na oonkondo dha sha okwiinyenga kuyo yene, nokakwa li tayi vulu  okuponokela iimuna naantu ye li popepi nayo.

Sigo onena, inadhi ponokela nenge dhi monithe  omuntu oshiponga.

Muyunda okwa ti, oonkoshi dhimwe odha nyayika komalutu omolwuukulupe nokondjala, oshoka kadhi wete iithitikuti dhi lye.

“Shoka otashi vulu oku eta uupyakadhi, oshoka odha sa ondjala nodha hala okuponekela iimuna oshowo aantu ngele dha si ondjala unene,” ta popi ngaaka.

Ta ti, uupyakadhi mboka owa li wa thiminike uuministeli womidhingoloko opo u tote po omulandu  tagu ithanwa “ Lion conservation and management plan” nkene ye na okukala taya longo noonkoshi uuna uupyakadhi wa tya ngaaka tawu holoka.

 

Muyunda okwa popi ta ti, oya thaneka okulundulula oonkoshi komahala hoka ku na iithutikuti, hoka tadhi vulu okukala kaadhi na uupyakadhi. 

“Otandi kumagidha aanafaalama ya kale kokule noonkoshi ndhoka, kaaye dhi pe okulya uuna ye wete dha sa ondjala. Shoka inashi ningwa kaape na epitikilo okuza kuuministeli womidhingoloko. Oonkoshi odha nika oshiponga, otadhi vulu oku mu ningila omiyonena noku mu dhipaga,” a kumagidha ngaaka.

- vkaapanda@nepc.com.na

 

 

 

 

 

 


2022-08-15  Victoria Kaapanda

Share on social media