I Kae Matundu-Tjiparuro OTJOMUISE O u kaiya mburi motjivaro tjokombanda mo Rukondua rwa Maheke nduri orutjatatu kombunda yOrukondua rwa Musati na Caprivi mo u kaiya, itjimwe tjovitoke mbya kuramena orukondua indui mo murungu. Ovanane vo rukondua indui va raisire nao morutuu ro vitjitua vyo mekurusiro nga kara morukondua ndua yandjerwe kotjiuru tjehi mo uyenda watjo kOmongua, Otjinene na Pukiro otjiveke tjitjazuko. Wina o ma kongororero no ma kondononeno omangundi wo vyungura mbya ungurwa oku kahura kutja otjimariva tji tja kwizikirwa vyo mOrukondua katjotjiri tja ungura vyo iyarwe yo matokero. Otja korutuu indui ombura aihe Orukondua rumuna otjimariva pokati kozondola za Namibia omangete o 30 no 40 posyo mena rokutja ondjeverero no ondjivisiro yo ma ungurisiro wo tjimariva ihi yasere okurira no kuza kotupa tuo vyungura peke peke mOrukondua, omaungurisiro wo tjimariva ihi kayena o u kahuke. Ovitoke vyarwe mOrukondua ouhena wo zo farama zo mahandurisiro, ouhepe wo vyungura ngeri pozoresende o 24 okusasaneka nozo peresende o 19 zovahepe vo vyungura mehi arihe o 19. Ouhepe wo vaungure no tjimariva oku yeneneka ovyungura vyo horomende omundu tji motara ko u paranga wOrukondua no ndondo yo mekurisiro otjitoke tjarwe. Ovaungure mbe i siwa mo rupanda mo vihuro iyo vahona vao mo zofarama ye honaparisa o u zeu wo u kaiya movihuro nu mayekara omatokero omanene. Pendje na nao orutuu indui maru raisa kutja Orukondua rwa kara no mekurisiro wo tjikoro mo Mahongero, Ouveruke, Ovyungura vyo zo ngomainde, ovyungura vyo ku tunduuza ongaro ne hupo ro vature no mayandjero wo meva. Omahongero wo mbutiro yarira omapaturuke ko vahongwa ovengi oku sasaneka komurungu wo ngutukiro. Ovahongwa vo Vakuruha ovengi nambano veri mo mahongero pupehari komurungu wo ngutukiro posyo otjivaro tja mbemana ngunda ongendo. Motjitamba tjo u veruke o Ministeri yOuveruke nOvitjua vyOndumbo yOtjiwana ya tunga ozondanda zo ma pangero o 11 na imwe yo u veruke. Otjinene na Mongua tua muna omatemba wo moruveze ro u zeu no Donkerbos/Zonneblom tjinene mu mu mwa tura Ovakuruha tu vaterwa orurama. Ondjururiro yo ma hwangero yovanatje ondui ye hinga iyoo ina ye munika potuveze atuhe tuo u veruke. Ovavatere vo vavere ovengi ozoperesende kombanda yo 80 vamuna omarongerisiro. Omuti imbwi o nevarapine mbu tjayera kutja ounatje mo mazumo yoo ina a u hatoora Ondui ye Hinga u munika potuveze atuhe. Wina o viveke hamboumwe kombunda yo ku pandukwa ounatje u ka ryangerwa okutara kutja uri mo ngee ngaro. Omatarero wo ndui no mahuhumino yemunika potuveze hambombari ponasareta motjuhuro mEpako, pondanda yo ma pangero mEpako, Otjinene, Epukiro na Mongua. Pupehina omuungure worupa ro u veruke otjiungura ihi tjiungurwa iyo vahuhumine vo tjiwana. Nandarire motjiungura ihi Ondui ye Hinga nEhinga inyomokera ko nu ondungiro, ombwisiro no matandavisiro wotjiungura ihi kotjiwana maye vatere uriri indu ovaungure tji va tanaura ongaro yawo kutja otjitamba tjo mayandjero wo mbatero tjirire otji tjate ko va vaterwa. O u nene wo tjiungura kovituve vyo vaungure vorupa ro u veruke tji tjita kutja ombatero ndji ma i yandjwa a i harire ombwa. Mena ro u paranga wOrukondua no u vi wo zondjira omatemba yo mo uzeu ye teka teka. Wina ongono mo ku hana ovyungura kotupa tuo tukondua nozo ngomainde i yandja ongono kovyungura ovinene. Ondjira ya Eiseba/Pukiro na Ngama ndji maiyeta o Eiseba popezu ma i munu ombatero okuza kOmbatero yEserewondo. Ondjira ya Tjinene na Pukiro, Epako na Tjinene, Epako na Mongua na Aranos na Mongua nai zetunwa. Ouvi wo zondjira tjimuna ya Eiseba utjita kutja ovyungura vyo horomende avi havaza ovature. Okutara ko u hena wo meva okunana omeva okuza mehi muyeura okutuara ku ma yehepwa. Otjiungura tja Tjikoto yo kunanena omeva komahi nge hiyaturwa tjina ombatero yonganda indji o Lux Development ngunda ihi o Eiseb Graben atji pewa ombatero i ye hi rOvandoitji.