Omukulunhuwiliki wehongo moshitukulwa shaHangwena Isak Hamatwi okwa ti ovanafikola vahapu va ninga omateelelo omudo wa dja ko ova mitikwa kovanahambo, ovapolifi, ovanyeumbo novashingi veelefa.
Omudo wa dja ko moshitukulwa shaHangwena omwa lopotwa ovanafikola 1 260 va ninga omateelelo eshi va mitikwa kovalumenhu ve li kondje yofikola.
Okwa ti unene tuu eesekundofikola Shituwa oyo imwe i na omwaalu muhapu wovanafikola va ninga omateelelo ve li 50, taku landula osekndofikola Oshela i na ovanafikola 41.
Hamatwi okwa ti ombelewa yaye oya limbililwa kovanafikola ve na eedula dishona hava fikola kofikola Onengali Primary va ninga omateelelo ve li 17.
Okwa ti unene tuu ovanahambo hava di moAngola ovo unene va didilikwa ve hole okuya moixulo nounona vofikola eshi hava hekele ounona oimaliwa.
Edi Hamatwi okwe di popya eshi a ninga eenghundafana naKundana a hokolola ta ti onghalo yavanafikola tava ningi omateelelo otai dana onghandangala unene eshi ounona vashona hava fiye po ofikola konima ngeenge va ninga omateelelo.
“Ovadali vamwe ihava tonatele ounona vavo omanga vamwe ove hole okuyandja po ounona vavo shaashi vati oshitenya osho hashi eta oikulya meumbo. Onghee eshi ohashi eta opo okaana ka kale ka ninga eteelelo shaashi ina ile xee okwe kappa epitikilo ka kale nomulumenhu wa ko,” Hamatwi ta ti.
Okwa ti oluhepo olo unene hali eta ounona vofikola opo va ye momilele novalumenhu shaashi ovanafikola ohava kala tava dengwa konghalo yoluhepo onghee ohava kala tava hekwa kovanyeumbo hava longo kutya ottava pewa keshe shimwe eshi va pumbwa ngeenge ova i navo momilele.
Okwa ti ombelewa yehongo mOhangwena oya ninga eepolongama da yooloka okuyandja ehongo nouyelele kovanafikola kombinga yonghalafano, nonghee vena okukala veli amena komikifi ngaashi HIV noAIDS nokukelela omateelelo.
Okwa ti ombelewa yaye otai twikile nokuninga oikonga ya yooloka meefikola opo ovanafikola va kale va pewa ehongo kombinga yonghalafano shaashi eshi osho omukalo muwa wo ku shunifa pedu omwaalu wovanafikola tava ninga omateelelo.
Okwa kunghulila ovadali opo va kale tava tonatele ounona vavo nokukala tava popi nounona voukadona opo vaha ye vali moixulo.
“Ngeenge omunafikola okwa ningi eteelelo eshi ohashi piyaneke eli hongo laye shaashi iha kala vali eli tula mo moinyangadalwa yaye yofikola ngeenge a ninga eteelelo,” Hamatwi ta ti.