Likwambuyu wa Makete Dr Esperance Luvindao upatalalize simubuso kuzuha kwabutuku bwa Cholera mwa silalanda sa Opuwo mwasikiliti sa Kunene, mi lipiho zesilezi hala zelobapeli neli bihilwe mwandu yeswana.Likwambuyu naize kualabela kwabutuku bwa cholera kungelezi cwalo ni kulumela babeleki ba makete kaputako mwalibaka zetaselizwe kuyofa likalafo, kutatuba butuku nikubeya mihato ya silelezo. 

Kutatuba butuku nikulumela lipiho kwa malabalatoli kutiiselizwe kubona kuli butuku buswaliwa kapili nikubona kuli kufiwa likalafo zeswanela, kutusa kulondota butuku nikunga mihato yelukela. Cholera kibutuku bobu yambukela kabubebe mi buyambukela kakunwa mezi kapa kuca lico zemasila. Bukona kutisa musululo omutuna ni kufelelwa mezi mwa mubili, haiba busa alafiwi kapili bukona kutisa lifu. 

“La 13 Mbuwana 2025, likolo neli lemusize sicaba ni katengo kakabona za makete alifasi kalikakalezo zabutuku bwa cholera mwasilalanda sa Opuwo,” nabulezi. Dr Luvindao naize temuso yeo nelatelezi zibahazo ya batu babane (banana babalalu ni yomuhulu alimuñwi) mwa silalanda sa Opuwo kwa sipatela sa Opuwo, bane basupeza lisupo zabutuku bwa cholera. 

“Lipiho kaufela zapili zene, nebazwa mwandu iliñwi. Kabumai, alimuñwi natimezi bakeñisa kufelelwa kimezi mwamubuili. Lifu leo kikonkisezo yabutuna bwa mayemo acwale ni minahanyo ya susumo yaluna yakulwanisa ona sila se, sa makete asicaba kakusebelisa zeluna ni zona kaufela,” nekubulezi Luvindao. 

Lipiho zeo kaufela libihiwa kuli neli kalezi mwasilalanda. Kamilao ya katengo kakabona za makete alifasi kuli cholera i tatululwe, kusanyatelwa feela piho mwas i lalanda kipatalazo yakuli butuku buzuhile. 

“Make te sakata abatu kaufela mwanaha Namibia ki abutokwa, mi likolo likumalezi kubabalela tukelo yeo. Tumo yaluna kikutahisa makete sakata asicaba kamisebezi sakata yakubukeleza sicaba. Buitamo boo haki lipulelo feela kono susumo yekasha keto kaufela ni milelo ye eziwa,” na ekelize. 

Likwambuyu naize butuku bwa cholera hakitaba feela ya makete, kono kisisupo sakuli sicaba sitalimana ni butata. Kuzwelapili kwa butuku bwa cholera mwa sicaba kusupeza masuba amatuna hala liswanelo za mezi akenile, lsiebelezo za limbuzi, ni lisebelezo zabutokwa za sicaba. Silelezo ni twaniso ya butuku bwa cholera itokwa swalisano ya mitayi kaufela ya mubuso, tutengo totusa weli mwa mubuso, tutengo twa sicaba, ni babihi ba makande,” nekubulezi Luvindao. 

Naize liteshini ze lwanisa butuku bwa cholera likwaluzwi kutusa bao ba ba taselizwe. Kwamakalo akweli ye la 4 Mbuwana, linaha zemashumi amabeli mwa Afilika neli bile ni mukopano wafamuhala, kasamulaho akelezo ya katengo kakalwanisa matuku mwa af i lika, mwa kamaiso ya muetapili wanaha Zambia Hakainde Hichilema. Yana ize ukafa lipiho kwa mukopano wakatengo ka AU.